Cấu tạo và chức năng đại tràng

Thứ 4, 25/04/2018 | 10:21

Đại tràng là đoạn cuối cùng của ống tiêu hóa, có hình chữ u ngược. Đại tràng gồm có 4 phần là manh tràng và ruột thừa, kết tràng, trực tràng và hậu môn. Mỗi phần có một cấu tạo nhất định và đảm bảo chức năng riêng của đại tràng.

CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG ĐẠI TRÀNG

1. Cấu tạo

• Manh tràng

Manh tràng là phần đại tràng nằm dưới van hồi manh tràng, nằm ở hố chậu phải, dài khoảng 6-7cm và đường kính khoảng 7cm.
Ở manh tràng có ruột thừa, hình con giun dài khoảng 3-13cm, xuất phát từ bờ trong của manh tràng, nơi gặp nhau của 3 dải cơ dọc. Ruột thừa hướng xuống dưới, lòng ruột thừa thông với manh tràng bằng 1 lỗ ruột thừa.

• Kết tràng

Là phần tiếp theo của manh tràng ôm lấy hỗng tràng và hồi tràng, chia làm 4 đoạn:
-   Kết tràng lên: Nằm bên phải của ổ bụng, dính vào thành bụng sau bằng mạc dính kết tràng lên. Từ dưới đi lên trên đến dưới gan thì gập góc tạo nên góc gan hay góc kết tràng phải, nối tiếp với kết tràng ngang.
-   Kết tràng ngang: chạy từ phải sang trái, hơi lên trên đến dưới lách tạo nên góc lách hay góc kết tràng trái. Kết tràng ngang được treo vào thành bụng sau bằng một mạc treo gọi mạc treo kết tràng ngang. Mạc treo kết tràng ngang chia ổ phúc mạc thành hai tầng, tầng trên mạc treo kết tràng ngang chứa gan lách dạ dày và tầng dưới mạc treo kết tràng ngang chứa hỗng, hồi tràng... Ở phía trước kết tràng ngang có mạc nối lớn đi từ bờ cong vị lớn chạy xuống dưới che phủ hỗng - hồi tràng sau đó lộn lên trên bám vào kết tràng ngang.
-   Kết tràng xuống: nằm ở bên trái ổ bụng. Cũng giống bên phải, kết tràng xuống dính chặt vào thành bụng sau bằng mạc dính kết tràng xuống. Ở hố chậu trái thì kết tràng xuống được nối tiếp bằng kết tràng sigma.
-   Kết tràng sigma: Có dạng hình chữ sigma, chiều dài rất thay đổi, treo vào thành bụng sau bằng mạc treo kết tràng sigma.

• Trực tràng và hậu môn

Trực tràng nằm trong tiểu khung, đó là một ống phình ra nên còn gọi là bóng trực tràng. Đoạn cuối trực tràng là một ống hẹp, ngắn khoảng 3-4cm, nhẵn gọi là ống trực tràng. Ở đoạn này có các cơ vòng và cơ hậu môn, là nơi tiếp giáp phần da của mông với niêm mạc ống trực tràng.

2. Chức năng hệ thống đại tràng

• Chức năng hấp thu

Các chất dinh dưỡng được hấp thu chính ở ruột non, còn đại tràng hấp thu nước và một phần dinh dưỡng còn lại.
-   Hấp thu nước: Mỗi ngày đại tràng nhận được khoảng 1,5 lít nước, 90% được hấp thu ở đại tràng phải và ngang. Na+ cũng được hấp thu gần hết theo cơ chế chủ động. Khả năng tái hấp thu nước, điện giải của đại tràng rất lớn: tới 4-5 lít nước, 816 mmol Na⁺, 44mmol K⁺. Vai trò của muối mật, một số nội tiết tố dạ dày, ruột, một vài acid rất quan trọng trong việc tái hấp thu nước và điện giải của tế bào ruột.
-   Hấp thu thuốc: Đại tràng có khả năng hấp thu một số thuốc như an thần, hạ sốt, giảm đau, glucocorticoid… Vì vậy có thể dùng đường này để điều trị cho bệnh nhân, đặc biệt trẻ em và người già dưới dạng thuốc đặt.
-   Hấp thu các chất khác: Đại tràng có thể hấp thu NH₃, 1 số amin do vi khuẩn tạo ra.

• Chức năng tiêu hóa

Quá trình tiêu hóa ở đại tràng không quan trọng, bởi khi xuống đến đại tràng chỉ còn lại cặn bã của thức ăn, đại tràng tích trữ tạo phân và tống ra ngoài. Chức năng tiêu hóa được đảm bảo nhờ hệ vi khuẩn và hoạt động cơ học của đại tràng.

-   Hoạt động cơ học: Nhu động đại tràng giúp cho niêm mạc ruột tăng tiếp xúc với chất để hấp thu nước và điện giải, đồng thời có tác dụng đẩy phân xuống trực tràng để tống ra ngoài.
-   Bài tiết dịch vị: chủ yếu là chất nhầy kiềm tính có tác dụng làm trơn để phân dễ di chuyển. Khi viêm ruột già, chất nhầy tăng tiết làm phân nhầy mũi.
-   Vi khuẩn ruột già rất phong phú: E.coli, E.aerogenes, Bacteroides fragilis… chúng sử dụng 1 số chất trong ruột làm dinh dưỡng, đồng thời tổng hợp nên 1 số chất quan trọng như vitamin K, acid folic, các vitamin nhóm B.

Bác sĩ: Thúy Hường (Thọ Xuân Đường)