Tuyến giáp là gì?

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết có hình dạng giống con bướm, nằm ở phía trước cổ, ngay dưới yết hầu. Tuyến này bao gồm hai thùy bên, nối với nhau bởi một eo tuyến mỏng, tạo thành cấu trúc đối xứng hai bên khí quản. Tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone kiểm soát quá trình trao đổi chất và nhiều chức năng sinh lý khác của cơ thể.

Tuyến giáp kiểm soát nhiều khía cạnh của quá trình trao đổi chất, bao gồm điều chỉnh việc sản xuất nhiều loại hormone giúp cơ thể thực hiện các chức năng quan trọng chẳng hạn như tiêu hóa và sinh sản.

Hormone kích thích tuyến giáp được tuyến yên sản xuất để điều chỉnh việc sản xuất hormone do tuyến giáp tiết ra. Đôi khi tuyến giáp bơm ra quá nhiều hoặc quá ít một số hormone nhất định. Cả hai trường hợp đều có vấn đề đối với những thứ như điều chỉnh cân nặng cơ thể và ổn định tâm trạng.

Hai trong số các hormone tuyến giáp quan trọng nhất là T3 (triiodothyronine) và T4 (thyroxine). Hai hormone này, sau khi được giải phóng, sẽ đi khắp cơ thể qua mạch máu, chuyển đổi oxy và calo thành năng lượng. Năng lượng này rất quan trọng đối với chức năng nhận thức, điều hòa tâm trạng, quá trình tiêu hóa, ham muốn tình dục lành mạnh và nhiều hơn nữa.

Các vấn đề tuyến giáp phổ biến nhất

Rối loạn tuyến giáp và bệnh tuyến giáp có thể có tác động tiêu cực đến hầu hết mọi khía cạnh trong cuộc sống của chúng ta. Từ vấn đề cân nặng đến trầm cảm và/hoặc lo lắng, tuyến giáp rất quan trọng để duy trì sự cân bằng về thể chất, tinh thần và cảm xúc.

Một người có thể gặp phải những loại vấn đề về tuyến giáp nào?

Có 2 loại chính của các vấn đề về tuyến giáp: Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém) và cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức).

Mặc dù còn có những vấn đề khác về tuyến giáp, nhưng phần lớn các trường hợp đều thuộc một trong 2 loại này.

Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém)

Suy giáp là bệnh lý tuyến giáp phổ biến nhất, xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết để duy trì các chức năng trao đổi chất của cơ thể. Bệnh này thường gặp ở phụ nữ, đặc biệt là những người trong độ tuổi sinh sản hoặc trung niên, với phần lớn các trường hợp được chẩn đoán trong khoảng từ 30 đến 50 tuổi. Khi mắc suy giáp, cơ thể có xu hướng hoạt động chậm lại do thiếu hụt hormone tuyến giáp T3 và T4, dẫn đến hàng loạt triệu chứng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Một trong những biểu hiện dễ nhận thấy nhất là tăng cân không rõ nguyên nhân, ngay cả khi chế độ ăn uống không thay đổi. Ngoài ra, người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, uể oải, suy giảm trí nhớ, khó tập trung, thậm chí rơi vào trạng thái "sương mù não" khiến suy nghĩ chậm chạp hơn. Bên cạnh đó, suy giáp còn ảnh hưởng đến làn da và mái tóc, khiến da trở nên khô ráp, tóc dễ gãy rụng và móng tay giòn hơn. Trong nhiều trường hợp, sự mất cân bằng hormone này cũng làm tăng mức hormone kích thích tuyến giáp (TSH) do cơ thể cố gắng kích thích tuyến giáp hoạt động mạnh hơn để bù đắp cho sự thiếu hụt.

Cường giáp (tuyến giáp hoạt động quá mức)

Cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất ra quá nhiều hormone tuyến giáp so với nhu cầu của cơ thể. Trái ngược với suy giáp, cường giáp làm tăng tốc độ trao đổi chất một cách đáng kể, khiến nhiều cơ quan trong cơ thể phải hoạt động với cường độ cao hơn bình thường. Nhịp tim của người mắc cường giáp thường nhanh hơn, thậm chí có thể dẫn đến đánh trống ngực hoặc rối loạn nhịp tim. Bên cạnh đó, họ có thể cảm thấy nóng nực, đổ mồ hôi nhiều, run tay và dễ cáu kỉnh do hệ thần kinh bị kích thích quá mức. Việc tiêu hao năng lượng nhanh chóng khiến người bệnh khó duy trì cân nặng ổn định, dù có thể ăn nhiều hơn bình thường nhưng vẫn sụt cân. Ngoài ra, một số người còn gặp phải triệu chứng tiêu chảy, yếu cơ, hoặc khó ngủ do tác động của hormone tuyến giáp dư thừa.

Tuyến giáp to/ bướu cổ

Một tình trạng khác là tuyến giáp to, còn gọi là bướu cổ, phát triển ở cổ, thường do thiếu iốt trong chế độ ăn uống của một người. Iốt là chất cần thiết để hỗ trợ chức năng tuyến giáp. Ở những quốc gia mà muối iốt phổ biến, bướu cổ rất hiếm gặp, tuy nhiên, bướu cổ có thể phát triển khi một người không có chế độ ăn uống cân bằng trong một thời gian dài.

Có nhiều loại bướu cổ khác nhau có thể phát triển, bao gồm bướu cổ do lithium, bướu cổ không độc hại và bướu cổ dạng nốt độc hại.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)