ĐIỀU TRỊ ĐỘNG KINH BẰNG PHẪU THUẬT
Động kinh là một bệnh phổ biến được biểu hiện bằng các cơn co giật xảy ra đột ngột mà không liên quan đến yếu tố tức thì. Động kinh gây ảnh hưởng không tốt đến khả năng tập trung, công việc, sức khỏe, một số trường hợp khi lên cơn động kinh bệnh nhân có thể thực hiện các hành vi như cướp giật, giết người, hiếp dâm… theo bản năng.
Việc phát hiện và điều trị động kinh kịp thời là vô cùng cần thiết. Phẫu thuật là một trong những phương pháp điều trị động kinh được quan tâm hiện nay.
1. Những đặc điểm chính của động kinh
Như đã biết động kinh được chia làm 2 nhóm: Động kinh không xác định được nguyên nhân (động kinh vô căn, thường liên quan đến yếu tố di truyền). Và động kinh thứ phát sau một số bệnh như: Chấn thương sọ não, u não, tai biến mạch não, trẻ bị sốt cao co giật, di tật bẩm sinh, lấy thai bằng forcep, viêm màng não, bệnh nhân bị Alzheimer, bệnh nhân dùng và ngộ độc một số các loại thuốc…
Tùy từng nguyên nhân và vị trí tổn thương mà bệnh nhân có thể có cơn động kinh cục bộ hay toàn bộ.
Động kinh cục bộ chỉ do hoạt động bất thường ở một phần của não:
- Cục bộ đơn thuần vận động: Giật khu trú nửa người, từ phần này sang phần khác theo hành trình tay-chân-mặt-lưỡi.
- Cục bộ cảm giác: sợ mùi, ngửi thấy mùi khó chịu, lo âu, ảo giác.
- Cơn động kinh thực vật: đỏ mặt cổ, đổ mồ hôi, ớn lạnh, sởn gai ốc, tim đập loạn nhịp, huyết áp tụt, sốt, đau bụng, có thể có mất ý thức.
- Cơn động kinh cục bộ phức tạp (cơn tâm thần -vận động): Kết hợp ảo giác vào quá trình vận động. Ảo giác: ngửi thấy mùi khó chịu, cảm giác quen thuộc với cảnh xa lạ, tâm trạng sợ hãi, lo lắng, cười không cảm xúc… Các động tác tự động : nhai, liếm, nuốt liên tục, cởi đồ, lái xe, đi lang thang trong trạng thái mộng mị dễ gây tai nạn, hiếp dâm, giết người và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
- Có trường hợp bạn đầu là cơn cục bộ vận động sau chuyển sang cơn toàn thể.
Động kinh toàn thể hay cơn lớn là cơn co giật toàn thân gồm các pha: co cứng toàn thân, co giật sùi bọt mép và hôn mê, sau cơn bệnh nhân không nhớ gì.
Ngoài ra còn có dạng động kinh là cơn vắng ý thức, bệnh nhân mất ý thức trong vòng vài giây biểu hiện: tự nhiên bất động, đánh rơi bát đũa đồ đạc khi đang cầm, ngừng công việc.
2. Phương pháp phẫu thuật điều trị động kinh
• Động kinh chỉ định phẫu thuật trong khi nào?
- Chỉ định phẫu thuật khi dùng thuốc không kiểm soát được cơn động kinh và đã xác định được chính xác nguyên nhân tổn thương thực thể ở não như: u não, dị dạng mạch máu ở nông…
- Những bệnh nhân thuộc loại động kinh khó điều trị: Trước khi điều trị có nhiều cơn co giật, sử dụng thuốc kháng động kinh không kiểm soát được các cơn co giật. Kết hợp 2 loại thuốc trở lên mà vẫn thất bại (>40%) thì khả năng kiểm soát cơn co giật trong thời gian dài là rất thấp, cộng với khả năng phản ứng của các 2 loại thuốc nên tiên lượng rất xấu. Vì vậy lựa chọn tốt nhất cho bệnh nhân là phẫu thuật.
- Phẫu thuật được thực hiện khi các phương pháp chẩn đoán và thử nghiệm cho thấy cơn động kinh bắt nguồn từ 1 khu vực não nhỏ xác định, mà phẫu thuật không ảnh hưởng đến các chức năng quan trọng như khả năng ngôn ngữ, hình ảnh, nghe và nói.
• Phẫu thuật điều trị động kinh
- Trước khi phẫu thuật các bác sỹ cần xác đinh được chính xác những ổ gây ra động kinh trong não, làm các thủ tục cần thiết. Bác sỹ cần nói chuyện với bệnh nhân và người nhà về trải nghiệm phẫu thuật, tỷ lệ thành công cũng như tỷ lệ rủi ro, biến chứng có thể xảy ra.
- Trong ca phẫu thuật bác sỹ sẽ loại bỏ những khu vực não gây ra cơn động kinh. Nếu đã xác định được khu vực khu trú sinh ra cơn động kinh mà không thể cắt bỏ thì bác sỹ phẫu thuật sẽ thực hiện một loạt các vết cắt trên não để ngăn ngừa cơn động kinh lan truyền sang phần não khác.
• Kết quả:
Trong động kinh thái dương phẫu thuật cắt đoạn khu trú có hiệu quả cắt đoạn chọn lọc thu được kết quả tốt với động kinh mới, cắt đoạn thể trai để hạn chế co giật, ở bệnh nhân động kinh toàn thể thứ phát cắt thuỳ não nhiều đoạn có thể mang lại kết quả. Trường hợp bệnh nhân bị xơ hóa thùy thái dương sau khi cắt lọc thùy thái dương có kết quả tốt với 66% bệnh nhân, tần số cơn co giật giảm nhiều, nguy cơ tái phát thấp.
Bên cạnh nhiều kết quả tốt thì phẫu thuật động kinh là phẫu thuật ở vùng não nên cũng có thể xảy ra biến chứng vĩnh viễn làm thay đổi khả năng nhận thức.
Sau phẫu thuật, việc kiểm soát cơn co giật, cải thiện di chứng, chất lượng cuộc sống là những vấn đề cần lưu tâm. Nhiều người vẫn phải sử dụng một số loại thuốc (nhưng ít hơn trước để kiểm soát cơn)
Đối với những loại động kinh có thể phẫu thuật được thì nên phẫu thuật sớm, tránh những biểu hiện không tốt về mặt tâm thần xã hội.
Để điều trị động kinh một cách toàn diện sẽ phải kết hợp đầy đủ các yếu tố: ăn uống, sinh hoạt nghỉ ngơi hợp lý, kiên trì dùng thuốc và sự quan tâm chia sẻ của gia đình, bạn bè và xã hội.
Bác sĩ: Lê Thanh Xuân (Thọ Xuân Đường)