Ngũ tạng sở sinh

Thứ tư, 10/08/2016 | 17:14

Thiên có ngũ khí, địa có ngũ hành, con người sinh ra trong thiên địa, cũng có ngũ tạng. Tạng nghĩa là tàng, ngũ tạng tàng trữ tinh khí của thiên địa, để tạo thành hình thể con người. Muốn biết được âm dương của cơ thể, trước tiên cần phải biết về sự khí hóa của ngũ tạng.

NGŨ TẠNG SỞ SINH

Thiên có ngũ khí, địa có ngũ hành, con người sinh ra trong thiên địa, cũng có ngũ tạng. Tạng nghĩa là tàng, ngũ tạng tàng trữ tinh khí của thiên địa, để tạo thành hình thể con người. Muốn biết được âm dương của cơ thể, trước tiên cần phải biết về sự khí hóa của ngũ tạng.

1. Can tạng sở sinh

Đông phương sinh phong. Phương Đông là quẻ Chấn, thời là mùa Xuân. Dương khí phát động mà sinh phong khí. Phong khí là khí vô hình sinh ra bởi thiên Xuân. Theo khoa học ngày nay, gió (phong) được sinh ra bởi sự chuyển động không khí từ nơi có nhiệt độ thấp (áp suất khí quyển cao) đến nơi có nhiệt độ cao (áp suất khí quyển thấp). Mùa xuân thì phía Bắc ấm (tại bán cầu Bắc), thì gió từ phía nam thổi lên. Mùa đông thì ở phía Nam ấm (những lý luận cổ phương Đông xuất xứ từ Trung Quốc, vậy nên khi đối chiếu với thiên địa thì ứng với vị trí của bán cầu Bắc), thì gió từ phía Bắc thổi xuống. Theo Nội kinh, Bắc Nam âm dương là khác biệt nhau vậy nên hướng gió cũng khác nhau. Đông phương là nơi âm dương giao ứng, nên phong từ đó mà sinh ra.

Phong sinh mộc: Từ cái vô hình của ngũ khí mà sinh ra cái hữu hình của ngũ hành. Cái sinh ra Xuân khí là Giáp Ất mộc. Theo quan niệm hiện đại, thảo mộc từ rễ, mầm, hạt mà sinh ra. Những phần tử sinh sản của thực vật theo gió mà phát tán để sinh ra cây mới. Đất thuộc tính âm, được phát động bởi dương khí hay phong khí. Thiệu Khang Tiết (đời Bắc Tống) cho rằng, ở mặt đất có tiếng sấm, tức mùa xuân đến. Cỏ cây cảm thụ được phong khí mà nảy mầm. Tuy khoa học ngày nay có cho rằng cây sống bằng thán khí (Cacbonic), nước và ánh sáng nhưng cũng chính là chỉ sự hỏa sinh ra từ mộc, mộc từ thủy sinh ra mà xét đến cùng thì mộc là thể của phong khí. Trong tự nhiên là mộc do phong hóa thành, còn đối với cơ thể Can chính là phong tạng.

Mộc sinh toan. Mộc là vật chất hữu hình, tức có tính vị, vị của mộc là toan (chua), các loại quả đều có vị chua, và có thể lên men chua biến rượu thành giấm.

Toan sinh can: Ngũ khí ngũ hành sinh ra ngũ vị, sau đó được con người thụ bẩm mà sinh ra ngũ tạng. Tạng Can được sinh từ khí của phong mộc. Con người hàng ngày ăn vào ngũ vị, từ đó sinh dưỡng ngũ tạng. Vị toan khi vào trong sẽ sinh dưỡng tạng Can. Phụ nữ có thai khi ăn các loại thực phẩm với ngũ vị cùng với khí huyết mà sinh ngũ tạng của thai nhi.

2. Tâm tạng sở sinh

Nam phương sinh nhiệt. Nam phương chính là đường xích đạo (đối với Bán cầu Bắc), là quẻ Ly. Dương khí phát ra ngoài sinh nhiệt khí. Ngày nay cho rằng vùng nhiệt đới, mặt trời đi quanh xích đạo sinh ra nhiệt, ánh sáng mặt trời chính là tinh hoa của dương khí.

Nhiệt sinh hỏa. Nhiệt sinh ra bởi Hạ khí. Là Bính Đinh hỏa. Nhiệt là cái vô hình của thiên khí, hỏa là cái hữu hình của địa khí. Theo số trong Hà Đồ, thì địa nhị sinh hỏa. Khoa học ngày nay cho rằng vật chất va chạm vào nhau thì sinh ra nhiệt, và được đốt cháy bằng Oxy trong không khí. Trước đây con người đã dùng cái dùi gỗ tạo ma sát sinh ra nhiệt để lấy lửa, điều này tương thông với lí luận nhiệt sinh hỏa của Nội kinh.

Hỏa sinh khổ. Vị của hỏa là khổ (đắng). Mọi vật chất bị đốt cháy đều có vị đắng.

Khổ sinh tâm. Con người ăn thực phẩm có tính vị của hỏa (vị đắng) sinh dưỡng Tâm tạng, cùng vị chua sinh Can để dưỡng (Can mộc sinh Tâm hỏa).

3. Tỳ tạng sở sinh

Trung ương sinh thấp. Trung ương là nơi âm dương giao hội. Âm thuộc thủy, dương thuộc hỏa, thủy hỏa giao hội mà sinh thấp khí mà thành trưởng Hạ (cuối hạ), hóa sinh vạn vật. Trong chữ “ương” là sự liên quan giữa chữ “âm” và chữ “dương” (theo cách phát âm). Thiên dương địa âm, thượng hạ tương giao, Nam nhiệt Bắc hàn, thủy hỏa tương giao mà sinh ra thấp. Các khí Nitơ, Oxy, Cacbonic, Hydro tạo ra bầu khí quyển bao quanh địa cầu, mà cổ Thánh gọi là Trung ương.

Thấp sinh thổ. Thấp khí là cái vô hình, sinh thành thổ là cái hữu hình. Sinh vật ở đất bao hàm thấp khí bên trong. Thiên là dương ở trên, địa là âm ở dưới, thổ sinh ra bởi âm dương giao nhau ở trung ương, vậy nên không thể coi thổ là địa được. Ngày nay người ta cho rằng thổ là do vật chất hủy hoại mà thành mà không biết rằng sự hủy hoại là do thấp khí (độ ẩm ướt) gây ra.

Thổ sinh cam. Bản vị của thổ là đạm (nhạt), mà sinh ra ngũ cốc có vị cam (ngọt), cho nên cam chính là thổ vị.

Cam sinh tỳ. Con người ta khi ăn các loại thực phẩm có tính vị của thổ (vị cam, đạm) vào sẽ sinh dưỡng Tỳ tạng.

4. Phế tạng sở sinh

Tây phương sinh táo. Tây phương sinh ra Kim khí của mùa thu, có tính táo, thu liễm tiêu sái. Khi âm thu dương liễm, thủy hỏa tiêu hao, tạo thành táo khí.

Táo sinh kim. Táo khí là cái vô hình mà sinh ra Kim là cái hữu hình. Theo ngũ hành là Canh Tân Kim. Nói Thổ sinh Kim, là do thấp Thổ phản táo ngưng lại mà thành chất.

Kim sinh tân (vị cay).

Tân sinh phế. Con người ta khi ăn các loại thực phẩm có tính vị của kim (vị Tân) vào sẽ sinh dưỡng Phế tạng. Phế tạng tàng kim khí của thiên địa.