Cây thuốc Nam “Cây Khôi” còn gọi là cây độc lực, Đơn tướng quân, Cây lá Khôi, Khôi nhung, Khôi tía, thuộc họ Đơn nem. Cây mọc hoang ở những khu rừng rậm miền thượng du như Thanh Hóa, Nghệ An, Ninh Bình…
Cây nhỏ, cao 1,5-2m, thân mảnh, nhẵn, có nhiều vết sẹo màu xám do lá rụng để lại. Lá mọc so le, thường tập trung ở ngọn thân. Lá dài 20-30cm, rộng 6,8cm, mép lá có khía răng nhỏ, cả hai mặt lá thường có lông mịn như nhung. Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành chùm, mang hoa màu hồng tím. Quả hình cầu khi chín có màu đỏ.
Bộ phận dùng: Lá.
Thành phần hóa học chính: Tanin, các glycoside.
Công dụng: Chữa đau dạ dày, chữa lở ngứa, mụn nhọt.
Cách dùng, liều lượng: Ngày uống 40-80g sắc uống phối hợp với các vị thuốc khác chữa đau dạ dày. Nấu nước tắm cho trẻ phòng, trị lở ngứa. Giã nát bôi chữa mụn nhọt.
Bài thuốc Nam:
1. Chữa viêm loét dạ dày tá tràng, đau vùng thượng vị, bụng đầy chướng, ợ hơi, ợ chua: Lá khôi 10g, Chút chit 10g, Bồ công anh 12g, Nhân trần 12g, Lá khổ sâm 12g. Tán bột mỗi ngày uống 30g với nước sôi để nguội.
2. Chữa viêm loét dạ dày tá tràng, đau vùng thượng vị, bụng đầy chướng, ợ hơi, ợ chua: Lá khôi 20g, Khổ sâm 16g, Hậu phác 8g, Cam thảo nam 16g, Bồ công anh 20g, Hương phụ 8g, Uất kim 8g. Sắc uống ngày một thang.
3. Đau dạ dày hay đung vùng thượng vị, đói no cũng đau, hay ợ hơi, ợ chua: Lá khôi 25g, Mẫu lệ 20g, Ô tặc cốt 15g, Thảo quyết minh 20g. Tất cả sao vàng hạ thổ, tán bột mịn. Ngày uống 3-4 lần, mỗi lần 1 muỗng cà phê.
4. Chữa trẻ bị sài lở: Lá Khôi, lá Vối, lá Hòe mỗi thứ một nắm to, nấu nước tắm cho trẻ bị sài.