CƠ CHẾ TÁC DỤNG CỦA CHÂM CỨU DƯỚI ÁNH SÁNG KHOA HỌC

Châm cứu từ lâu đã được ứng dụng rất nhiều trong cuộc sống, điều trị nhiều bệnh khác nhau. Tuy nhiên có nhiều người vẫn chưa tin tưởng phương pháp điều trị này. Vậy cơ chế tác dụng của châm cứu là gì?

Theo học thuyết thần kinh, châm cứu là một kích thích gây ra một cung phản xạ mới có tác dụng ức chế và phá vỡ cung phản xạ bệnh lí. Vogralic và Kassin (Liên Xô) căn cứ vào vị trí và tác dụng của nơi châm cứu đề ra 3 loại phản ứng của cơ thể, trên cơ sở này để giải thích cơ chế tác dụng và hướng dẫn phương pháp học tập và sử dụng châm cứu cho dễ dàng.

1.    Phản ứng tại chỗ

-    Châm hay cứu vào huyệt là một kích thích gây ra một cung phản xạ mới, có tác dụng ức chế cung phản xạ bệnh lý: làm giảm cơn đau, giải phóng sự co cơ…
-    Những phản xạ đột trục của hệ thận kinh thực vật làm ảnh hưởng đến sự vận mạch, nhiệt, sự tập trung bạch cầu… làm thay đổi tính chất của tổn thương, giảm sung huyết, bớt nóng, giảm đau…
-    Phản ứng tại chỗ có ý nghĩa thực tiễn lâm sàng khá lớn, là cơ sở của phương pháp điều trị tại chỗ hay xung quanh nơi có thương tổn, thường y học cổ truyền gọi là thống điểm, a thị huyệt hay thiên ứng huyệt.

2.    Phản ứng tiết đoạn

Khi nội tạng có tổn thương bệnh lí thì có những thay đổi cảm giác vùng da ở cùng một tiết đoạn với nó, ngược lại nếu có những kích thích từ vùng da của một tiết đoạn nào đó sẽ ảnh hưởng đến nội tạng cùng một tiết đoạn đó.

Bảng đối chiếu sự liên quan giữa các nội tạng và tiết đoạn thần kinh

Việc sử dụng phản ứng tiết đoạn có nhiều ý nghĩa lớn: trước hết giúp cho chúng ra học tập và sử dụng được dễ dàng, đơn giản, chia các huyệt theo từng vùng cơ thể trên một vùng nhờ một công thức điều trị chung sẽ chữa được bệnh nội tạng ở vùng đó. Nó giải thích phương pháp dùng các du huyệt và cách lấy huyệt theo kinh từ xa (tuần kinh thủ huyệt) của đông y.

3.    Phản ứng toàn thân

Khi điều trị một số bệnh người ta dùng một số huyệt không ở cùng với vị trí nơi đau và không ở cùng tiết đoạn với cơ quan bị bệnh, vì vậy tác dụng điều trị của nó thông qua phản ứng toàn thân.

Thực chất bất cứ một kích thích nào cũng liên quan tới hoạt động của vỏ não, nghĩa là có tính chất toàn thân. Như vậy sự phân chia ra phản ứng cục bộ, phản ứng tiết đoạn chỉ có giá trị về mặt vị trí cơ thể, về sự liên quan cục bộ từng vùng thông qua hoạt động của tủy với nội tạng.

Khi nói tới phản ứng toàn thân, ta cần nhắc lại nguyên lí về hiện tượng chiếm ưu thế của vỏ não khi có một ổ hung phấn do tình trạng bệnh lý gây nên.

Khi châm cứu còn gây ra những sự biến đổi về thể dịch và nội tiết, sự thay đổi các trung gian hóa học… như số lượng bạch cầu tăng, sự tiết ra kích thích tố tuyến yên như ACTH, số lượng kháng thể tăng cao…

Trên lâm sàng có một số huyệt có tác dụng kích rất mạnh dùng để chữa ngất, chữa sốt cao, co giật, hôn mê như Nhân trung, Thập tuyên… các huyệt từ khuỷu tay đến bàn tay, từ đầu gối đến bàn chân có tác dụng toàn thân, một số huyệt có tác dụng đặc hiệu: nội quan có tác dụng an thần, hợp cốc trừ phong, túc tam lí kích thích tiêu hóa.

Bác sĩ: Thúy Hường (Thọ Xuân Đường)