NGHIÊN CỨU BÀI THUỐC BỔ DƯƠNG HOÀN NGŨ THANG

DÙNG ĐỂ CHỮA BỆNH TIỂU ĐƯỜNG

Việc điều trị bệnh đái tháo đường bằng liệu pháp thiên nhiên, trong đó có sử dụng các vị thuốc có nguồn gốc tự nhiên ngày càng được nghiên cứu, ứng dụng rộng rãi. Với các quan niệm mới về bệnh đái tháo đường type 2 có liên quan chặt chẽ với các yếu tố viêm, thì việc ứng dụng thuốc y học cổ truyền trong điều trị bệnh có thêm hướng đi mới. 

Cây Hoàng kỳ (Astragalus membranaceus ( Fish) Bunge.)

Ngoài lý thuyết kinh điển về vai trò của âm hư trong bệnh đái tháo đường, thì hiện nay các y bác sĩ cũng nhất trí nhận thức mới về vai trò của khí hư và huyết ứ trong các biến chứng của bệnh đái tháo đường. Rất nhiều nghiên cứu dược lý đã cho thấy nhiều vị thuốc bổ khí, hoạt huyết có tác dụng tốt trên quá trình chống viêm, chống đông máu, điều hòa miễn dịch. Như vậy ngoài tác dụng hạ Glucose máu, hạ  Lipid máu đã biết, và các tác dụng trên hệ miễn dịch của  thuốc đã đem lại hy vọng trong việc điều trị đái tháo đường type 2 có các biến chứng mạch máu. Trong nghiên cứu của TS. Quan Thế Dân (học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam) về bài thuốc “Bổ dương hoàn ngũ thang” của Vương Thanh Nhậm (1830), có các tác dụng ổn định  Glucose máu, chống viêm, chống các gốc tự do… và đã được nhiều thầy thuốc ứng dụng trong điều trị các bệnh: Tai biến mạch máu não, thiếu máu cơ tim, đái tháo đường type 2, suy tim mạn tính. 

Tương thông giữa triệu chứng của bệnh đái tháo đường theo y học hiện đại và y học cổ truyền (đông y) như sau:

-    Nhóm các triệu chứng do đề kháng insuline: Đề kháng insuline gặp trong đái tháo đường type 2, chỉ được phát hiện bằng các xét nghiệm cận lâm sàng. Thường liên quan đến béo phì, lối sống ít vận động, chế độ ăn (nhiều chất béo, chất đường bột), uống rượu bia, hút thuốc lá. Trong đó nổi bật nhất là vai trò của béo phì. Béo phì theo y học cổ truyền thuộc chứng đàm thấp, có liên quan tới chứng khí hư do công năng vận hóa của tỳ suy kém, thấp ứ trệ sinh đàm, người bệnh béo bệu, mệt mỏi, đoản hơi, đoản khí. 

-    Nhóm các triệu chứng do thiếu insuline máu: Thiếu hụt insuline dẫn đến tăng Glucose máu có các triệu chứng lâm sàng rất rõ ràng: Ăn nhiều, mau đói, khát nước, uống nhiều, đái nhiều, gầy sút. Các triệu chứng này thường chỉ rõ rệt ở đái tháo đường type 1, còn ở đái tháo đường type 2 chỉ gặp ở giai đoạn muộn, có biểu hiện lâm sàng, khi Glucose máu lúc đói  > 9 mmol/l. Nhóm triệu chứng trên hầu như trùng khớp với chứng Tiêu khát của y học cổ truyền.  

-    Nhóm triệu chứng do biến chứng mạn tính của đái tháo đường type 2: Các biến chứng mạch máu lớn: Đau ngực (hung tý), hồi hộp trống ngực (kinh quý, chinh xung), liệt nửa người (bán thân bất toại do trúng phong), các biến chứng này có nguyên nhân chung là khí hư, huyết ứ. Các biến chứng mạch máu nhỏ: Mắt mờ là do can huyết hư, tê bì chân tay (ma mộc) do phong thấp và khí trệ huyết ứ…

Tác dụng của bài thuốc “Bổ dương hoàn ngũ thang” trong điều trị đái tháo đường type 2

Bài thuốc “Bổ dương hoàn ngũ thang” của danh y Vương Thanh Nhậm (1768-1831), nằm trong sách Y  lâm cải thác (1830) của ông. Bài thuốc gồm các vị sau:

-    Sinh Hoàng kỳ 36 – 150g

-    Đương quy 8g

-    Xích thược 6g

-    Xuyên khung 4g

-    Đào nhân 4g

-    Hồng hoa 4g

-    Địa long 4g

Sắc uống ngày 1 thang.

Phân tích bài thuốc: Sinh Hoàng kỳ (vị ngọt, tính ấm, vào phế tỳ) lượng nhiều có tác dụng đại bổ nguyên khí là chủ dược, làm cho khí vượng, thúc đẩy huyết hành mà không làm tổn hại đến chính khí. Đương quy (thường dùng Quy vĩ), Xuyên khung, Xích thược hoạt huyết hòa vinh. Đào nhân, Hồng hoa, Địa long có tác dụng hóa ứ thông lạc, lưu thông khí huyết.

Tác dụng dược lý của toàn bài thuốc: Theo nhiều nghiên cứu hiện đại bài thuốc này có tác dụng giãn mạch, chống co thắt cơ trơn, hạ huyết áp, chống ngưng tập tiểu cầu, tăng lưu lượng động mạch vành, tăng khả  năng co bóp cơ tim, hạ Lipid máu, giảm đề kháng insuline, chống viêm, tăng cường miễn dịch, phục hồi thương tổn thần kinh.

Vị thuốc Hoàng kỳ (vị thuốc chủ dược trong bài) đã được nhiều nhà khoa học nghiên cứu và chứng minh tác dụng của nó trong việc điều trị bệnh đái tháo đường. Hoàng kỳ làm giảm sự đề kháng insuline trên chuột bị gây bệnh đái tháo đường type 2 trên thực nghiệm. Polisaccharid chiết xuất từ Hoàng kỳ làm tăng tổng hợp Glycogen ở gan và tăng sử dụng Glucose ở cơ vân theo con đường kích hoạt tín hiệu AMPK (AMP activated protein kinase). Hoàng kỳ làm tăng tiết Adiponectin (Hormone tăng nhạy cảm insuline tiết ra từ các tế bào mỡ), từ đó làm giảm mỡ máu. Nghiên cứu chuột đã gây bệnh thận đái tháo đường bằng thực nghiệm, nhận thấy nhóm chuột điều trị bằng chất chiết xuất Hoàng kỳ sau 8 tuần có giảm lượng microalbumin niệu, giảm AGEs (AGEs là hợp chất Glycate hóa bền vững được tạo ra khi dư lượng đường trong máu) cả ở trong máu và ở vỏ thận, giảm độ dày màng đáy tiểu cầu thận, chứng tỏ Hoàng kỳ có tác dụng ức chế tạo AGEs, làm giảm các biến chứng mạch máu trên bệnh đái tháo đường.

Các vị thuốc khác trong bài thuốc “Bổ dương hoàn ngũ thang”: Nhiều nghiên cứu cho thấy nước sắc của Xuyên khung và Đương quy có tác dụng tăng tổng hợp Nitrit Oxit của nội mạc mạch máu (NO) qua đó có tác dụng bảo vệ nội mạc mạch máu trong các bệnh chuyển hóa. Đào nhân, Hồng hoa có tác dụng chống đông máu, tăng lưu lượng tuần hoàn. Trên thực nghiệm tác dụng của Địa long trên mô hình nhồi máu não chuột thấy làm giảm kích thước ổ nhồi máu do tác dụng chống đông và tiêu Fibrin.

Qua đó cho thấy, bài thuốc “Bổ dương hoàn ngũ thang” không chỉ làm giảm Glucose máu mà còn làm giảm các biến chứng trên bệnh nhân đái tháo đường, đặc biệt là biến chứng mạch máu của bệnh đái tháo đường type 2.

Tiến sĩ – Lương Y: Phùng Tuấn Giang (Thọ Xuân Đường)

Quý vị cần tư vấn về sức khỏe và quy trình khám chữa bệnh vui lòng liên hệ tới Nhà thuốc đông y gia truyền Thọ Xuân Đường.

Hotline: 0943986986 hoặc 0943406995