LƯƠNG Y ĐẤT VIỆT MONG MUỐN NAM Y VIỆT PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Mong muốn lưu giữ giá trị của Sư tổ một cách trường tồn và phát triển nền Nam y Việt theo hướng bền vững, các lương y đất Việt từ lâu đã ấp ủ giấc mơ về một quần thể Văn hóa du lịch tâm linh & chữa bệnh được xây dựng xung quanh Cụm di tích Đền Bia (Cẩm Giàng - Hải Dương) để biến vùng đất cội nguồn Nam y này thành “Thánh địa” của những người làm nghề thuốc Nam. Mong ước ấy, hôm nay đang được hiện thực hóa khi Viện Nghiên cứu phát triển Y dược cổ truyền Việt Nam cam kết với UBND huyện Cẩm Giàng - Tỉnh Hải Dương cùng đồng hành tổ chức thực hiện dự án này sau khi Cụm di tích Đền thờ Tuệ Tĩnh được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt vào thời gian tới.

Đền Bia xứng tầm di tích quốc gia đặc biệt 

Trên mảnh đất địa linh, nhân kiệt Hải Dương - chiếc nôi của nhiều danh nhân nổi tiếng như Trần Quốc Tuấn, Mạc Ðĩnh Chi, Chu Văn An, Nguyễn Trãi, Yết Kiêu, Phạm Ngũ Lão,… Đặc biệt, tại vùng đất Cẩm Giàng đã sinh ra một Vị Thánh thuốc Nam - Đại danh y Thiền sư Tuệ Tĩnh. Trong lịch sử nền Y học nước nhà, hiếm có bậc Danh y nào xuất thân nơi cửa Phật, cả cuộc đời dành trọn cho Phật, cho chúng sinh. Người đã để lại cho dân tộc Việt và thế hệ muôn đời sau di sản quí báu: Một đường lối tự chủ, tự lực, tự cường “Nam dược trị Nam nhân”; một mô hình chăm sóc sức khoẻ “gần dân” mà ngày nay gọi là mạng lưới chăm sóc sức khoẻ ban đầu; một Nam Dược thần hiệu, một Hồng Nghĩa giác tự Y thư là những bộ sách giáo khoa kinh điển về Dược học và Y học… Để tưởng nhớ đến Vị Thánh thuốc Nam, nhân dân đã dựng bia, lập đền thờ cụ ngay tại doi đất hình con dao  cầu (con dao thái thuốc Nam) trên cánh đồng Văn Thai, tiếp giáp giữa làng Văn Thai và Làng Nghĩa Phú quê hương của cụ, đặt tên là Đền Bia. Ngày 10/3/1994 Đền Bia được xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc gia.  Năm 2003, dự án trùng tu Đền Bia đã được Nhà nước phê duyệt và tu sửa. 

Ngày nay như chúng ta đã biết, Đền Bia là một công trình khang trang bề thế với tổng diện tích gần 4ha gồm Khu thờ tự với 5 công trình tổng số 23 gian và Khu y xá có 3 công trình: Nhà bắt mạch kê đơn, nhà bốc thuốc và nhà chẩn trị, mỗi công trình 5 gian được xây dựng theo kiến trúc thời Nguyễn. Ngoài lễ hội lớn vào ngày rằm 15/2 hằng năm, thì từ mùng Một Tết đến hết tháng giêng, ngôi đền linh thiêng này đón hàng vạn khách thập phương các nơi đến du xuân, cầu mong sức khỏe bình an cho năm mới. Giá trị di sản của Đền Bia là rất to lớn vì đây chính là “chiếc nôi” của nền Nam y Việt đã xuất hiện và trường tồn qua gần 7 thế kỷ qua. Giá trị của Đền Bia xứng đáng là giá trị mang tầm di tích quốc gia đặc biệt, bởi lẽ nó không chỉ là ghi dấu về một Danh y đất Việt đầu tiên - Sư tổ Tuệ Tĩnh - Vị Thánh thuốc Nam, mà còn là một minh chứng cho sự hiện diện của Nền văn hóa chữa bệnh bằng thuốc Nam lâu đời của dân tộc Việt.  Đền Bia vừa là di tích lịch sử, vừa là niềm tự hào của người dân đất Việt về giá trị tri thức bản địa trong văn hóa chữa bệnh. Vì vậy, việc đề nghị nâng tầm Đền Bia lên thành di tích quốc gia đặc biệt là hoàn toàn xứng đáng.

Đền Bia, nơi thờ Đại danh y Thiền sư Tuệ Tĩnh

Quy hoạch khu Di tích Đền Bia để tôn vinh giá trị Nam y Việt

Với giá trị đặc biệt kể trên, chúng ta cần phải bảo tồn và phát huy và nâng cao hơn nữa giá trị Đền Bia. Để nơi đây xứng đáng là nơi lưu giữ giá trị của nền văn hóa chữa bệnh bằng thuốc Nam của 54 dân tộc trên đất Việt. Từ đó, tôn vinh nền Y học cổ truyền của nước Nam, cho thế giới biết đến một nền Nam y kỳ diệu, tinh tế và đầy bản sắc dân tộc.

Trước hết, để bảo tồn những giá trị Nam y mà Sư Tổ để lại, chúng ta phải hình thành một Bảo tàng Nam y và xây dựng xung quanh Đền Bia là các ngôi làng văn hóa thuốc Nam. Tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân hiểu cội nguồn giá trị của nền y học dân tộc và cho bạn bè trên thế giới biết đến vì đây là niềm tự hào của dân tộc Việt. 

Bên cạnh đó, quy hoạch xây dựng quanh Cụm di tích Đền thờ sư tổ Tuệ Tĩnh thành một chuỗi giá trị gắn kết với các hoạt động như tham quan, du lịch và trải nghiệm chữa bệnh và mua sắm các sản phẩm Nam dược… Để làm nổi bật giá trị Nền Nam y Việt. Hình thành Khu Công viên dược liệu; Làng Văn hóa chữa bệnh; Khu triển lãm, trưng bày và mua sắm các sản phẩm của 54 dân tộc Việt Nam,… 

Khi Đền Bia trở thành một quần thể văn hóa, du lịch tâm linh chữa bệnh thì vùng “thánh địa” này có thể trở thành một điểm đến đầy sức hút bởi giá trị vật thể và phi vật thể của nó. Bất kể ai đặt chân đến Đền Bia sẽ không thể nào quên được mảnh đất linh thiêng mang nặng dấu ấn cảm xúc này. Từ cuộc đời, thân thế và sự nghiệp của Sư tổ Tuệ Tĩnh đã là một bản trường ca về nhân cách sống, tài năng trí tuệ của người Việt. Với Trung tâm triển lãm, trưng bày tất cả các vị thuốc của 54 dân tộc Việt Nam, du khách sẽ ngỡ ngàng với bao sản vật từ cỏ cây, hóa lá bình dị mọc trên đất Việt đều là những vị thuốc nam linh nghiệm xóa tan bệnh tật, mang lại hạnh phúc cho người bệnh, nâng cao sức khỏe cho nhân dân. Hẳn bất kể ai đến thăm Đền Bia cũng không thể không ghé thăm Bảo tàng Nam y, Nam Dược. Trong Bảo tàng sẽ giới thiệu y học cổ truyền qua các thời đại, trưng bày các hiện vật của y dược cổ truyền Việt Nam…Hay tại Công viên Dược liệu, du khách sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng những khu vườn thuốc Nam phong phú đa dạng về chủng loại từ khắp các vùng miền trong nước và cả trên thế giới. Ngoài việc được khám chữa bệnh bằng phương pháp Y học cổ truyền, mọi người đến đây còn được trải nghiệm nhiều hình thức chăm sóc sức khỏe, chữa bệnh bằng liệu pháp thiên nhiên… 

Những giá trị tuy giản đơn nhưng vô cùng to lớn mà Sư tổ đã để lại cho hậu thế, nên được nhân rộng qua các hoạt động xung quanh Đền Bia. Nếu trước đây, Người đã gây dựng phong trào “cây thuốc vườn nhà”, biến vườn chùa thành vườn thuốc, biến nhà chùa thành bệnh xá, biến Phật tử thành lương y để trị bệnh cứu người. Người đã đặt nền móng cho việc trị bệnh bằng ăn uống: "Thức ăn là thuốc, thuốc là thức ăn" và đưa ra lời khuyên: “Muốn cho phủ tạng được yên, bớt ăn mấy miếng, nhịn thèm hơn đau”. Thì nay, chúng ta cũng nên khai thác những giá trị văn hóa chữa bệnh đặc biệt đó của cổ nhân, thành những giá trị chữa bệnh tốt đẹp lan tỏa trong cộng đồng. 

Trước là Bảo tồn giá trị Nam y, sau để người dân hiểu và coi đây là niềm tự hào của dân tộc Việt. 

Vấn đề ở đây là sau khi xây dựng chuỗi giá trị cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền như thế nào để không chỉ trong nước mà còn trên thế giới khi nói đến Việt Nam là cũng biết đến Đền Bia - Chiếc nôi của nền y học cổ truyền của dân tộc. Cho bất cứ ai đến Việt Nam hay bất kỳ ai theo học ngành Y cũng sẽ muốn một lần đặt chân đến “Thánh địa” Đền Bia. Cũng như tất cả những người con đất Việt, đều coi đây là vùng đất thiêng, nơi lưu giữ giá trị văn hóa chữa bệnh truyền thống của dân tộc Việt.

Nếu chúng ta quy hoạch và phát triển khu di tích Đền Bia mang tính hệ thống, gắn kết tất cả các giá trị thành chuỗi với nhau để vận hành một cách đồng bộ, thì chúng ta vừa phát huy được giá trị di sản, vừa tạo được việc làm cho nhân dân và nguồn an sinh xã hội cho địa phương. Muốn làm được những điều này phải có sự chung tay, chung sức của tất cả các cơ quan ban ngành, sự ủng hộ của Đảng và Nhà nước.

Trước thềm năm mới, hy vọng mong ước trên sớm trở thành hiện thực, để thỏa lòng các thế hệ lương y đất Việt luôn thành tâm hướng về cội nguồn và hồn thiêng dân tộc. Như lời trong bài VĂN TẾ THÁNH THUỐC NAM của Nhà giáo Lê Nghĩa Diêm (Cẩm Giàng - Hải Dương) đã viết:

“Tự hào truyền thống chữa bệnh của dân tộc ngàn năm
Càng nhớ ơn Sư tổ nghề Y nước Việt! 
Nam dược trị bệnh Nam nhân;
 Thuốc Việt chữa lành người Việt 
Tinh thần độc lập, tự chủ truyền mãi muôn đời
Cũng là nguyên lý y học nước nhà, trường tồn vạn kiếp!
“Chúng ta nay:
Thờ phụng anh linh, kế thừa sự nghiệp
Góp sức bảo tồn Đền Bia, để ngày sau ngưỡng vọng noi theo;
Dốc lòng đào tạo đàn em, thành lớp lớp lương y kế tiếp
Học - hành nghề đi đôi; Đông - Tây y kết hợp
Tham gia chăm sóc sức khoẻ nhân dân, dù trải bao gian khó không nề;
Góp phần phát triển sự nghiệp y học nước nhà, dẫu đổ lắm công lao chẳng tiếc!”

Tiến sĩ, Lương y Phùng Tuấn Giang
Chủ nhiệm Nhà thuốc gia truyền Thọ Xuân Đường
Chủ tịch Viện Nghiên cứu phát triển Y Dược cổ truyền Việt Nam.