ĐIỀU TRỊ XƠ CỨNG BÌ THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
Nguyên nhân gây ra bệnh xơ cứng bì hiện nay còn chưa rõ, chỉ biết có liên quan đến hệ miễn dịch và yếu tố môi trường, vậy nên việc điều trị đặc hiệu theo y học hiện đại còn nhiều khó khăn.
1. Điều trị không dùng thuốc
- Không hút thuốc lá, uống rượu bia và sử dụng các chất kích thích khác. Đặc biệt, trong thuốc lá và khói thuốc lá chứa nhiều hóa chất độc hại làm tổn thương các cơ quan nội tạng và nội mạc mạch máu gây viêm tắc mạch.
- Tập thể dục mỗi ngày sẽ giúp nâng cao thể trạng, lưu thông tuần hoàn trong cơ thể, giảm căng thẳng thần kinh và nên kết hợp tập thở để cải thiện thông khí cho phổi.
- Giữ ấm cơ thể, bàn tay, bàn chân khi thời tiết lạnh. Đặc biệt ở những người bị xơ cứng bì hệ thống có hội chứng Raynaud.
+ Đeo găng tay khi trời lạnh, khi tiếp xúc với nước lạnh, khi lấy đồ từ tủ lạnh.
+ Nên uống nước ấm sẽ giúp duy trì nhiệt độ ổn định bên trong cơ thể.
+ Làm ấm tay bằng cách ngâm trong nước ấm (kết hợp thêm dược liệu đông y trong nước ngâm) hoặc xoa hai bàn tay với nhau để giúp tăng cường lượng máu đến tay. Chú ý cẩn thận không nên dùng nước quá nóng để tránh gây bỏng tay, bởi bệnh lý xơ cứng bì làm có thể gây giảm cảm giác vùng da tay.
+ Khi thời tiết lạnh nên đi tất, giày để giữ ấm bàn chân. Hạn chế để chân tiếp xúc nhiều với nước lạnh, tiếp xúc trực tiếp với đất, nền nhà; luôn giữ chân khô thoáng.
+ Mặc quần áo đủ ấm, không để cơ thể bị nhiễm lạnh. Cần mặc quần áo thoải mái, không nên mặc quần áo quá chật để tránh làm tuần hoàn không lưu thông được.
- Trị liệu bằng các phương pháp xoa bóp, ngâm tắm (bằng nước ấm, có thể kết hợp thảo dược), đắp paraffin, tập vận động phục hồi chức năng (chủ động hoặc bị động)... Các phương pháp này giúp tăng cường tuần hoàn máu nơi tổn thương để chống teo cơ, cứng khớp...
- Dùng kim mai hoa châm (bó kim nhỏ gắn trên một mặt phẳng vào cán gỗ) gõ nhẹ lên bề mặt da bị tổn thương. Sau đó thuốc bôi điều trị xơ cứng bì ngoài da sẽ giúp tăng hiệu quả điều trị.
- Luôn lạc quan, tránh stress, tránh lo nghĩ quá mức về bệnh tật. Yếu tố tinh thần rất quan trọng. Sự lo lắng, stress chính là những điều thuận lợi dẫn đến các đợt tiến triển bệnh, các cơn co mạch trong hội chứng Raynaund.
- Thay đổi lối sống, chế độ ăn uống khoa học. Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy Nitrit Oxide (NO), chất này có nhiều trong rau sống và các loại hạt, là chất có lợi cho sức khỏe, liên quan đến toàn bộ hoạt động của cơ thể và đặc biệt hệ mạch, NO giúp lưu thông máu. Để có bữa ăn giàu NO cần chuẩn bị các loại rau, quả ăn sống (xà lách, cà chua, cà rốt, dưa leo, ớt chuông, húng, diếp cá...) đậu các loại, hạt hạnh nhân, hạt óc chó, hạt điều… ngâm 2 – 4h bỏ vỏ, và thực hiện theo nguyên tắc “ăn sống, nhai kỹ, nuốt chậm”.
2. Điều trị bằng thuốc
• Corticoide toàn thân:
- Tác dụng: Ức chế miễn dịch. Giảm đau chống viêm.
- Liều dùng 0,5 - 1mg/kg/ngày, sau đó giảm liều dần.
- Bệnh nhân không nên lạm dụng Corticoide, bởi nó có nhiều tác dụng không mong muốn như: Tăng cân do giữ Na, hội chứng giả Cushing, tăng huyết áp, nghẽn mạch do đông máu, teo cơ do thoái biến protein, giảm hấp thụ Ca, gây loét dạ dày - tá tràng, ức chế miễn dịch, suy tuyến thượng thận...
• Corticoid tại chỗ:
Thuốc dạng bôi bên ngoài, thường bôi tại vùng da bị tổn thương dùng trong cả xơ cứng bì hệ thống và xơ cứng bì khu trú.
• D – penicillamin:
- Tác dụng: Ức chế quá trình tổng hợp chất tạo keo của mô liên kết.
- Liều dùng từ 300-600mg/ngày.
- Liệu trình có thể đến 6 tháng.
- Có thể phối hợp với corticoid.
- Tác dụng không mong muốn: Rối loạn tiêu hoá, giảm các dòng tế bào máu (suy tủy), suy thận, nhược cơ…
• Methotrexat:
- Tác dụng: Ức chế sản xuất các chất tạo keo từ các nguyên bào sợi, cải thiện tổn thương da, cải thiện nhu động của thực quản và hội chứng Raynaud.
- Liều dùng từ 7,5 - 10mg/tuần, uống vào một ngày một giờ nhất định.
- Tác dụng không mong muốn: Nhức đầu, chóng mặt, rối loạn tiêu hóa, tăng men gan (ALT và AST), suy giảm miễn dịch, suy tủy (thiếu máu, giảm các tế bào máu), suy thận…
• Điều trị hội chứng Raynaud bằng thuốc chẹn kênh Ca hoặc thuốc giãn mạch trực tiếp.
• Dùng thuốc giảm tiết axit trong trường hợp có tổn thương niêm mạc thực quản, dạ dày. Primperan được dùng trong việc cải thiện vận động thực quản và đường ruột.
• Dùng thuốc hạ huyết áp nếu bệnh nhân có biến chứng thận gây tăng huyết áp. Thường dùng nhóm chẹn kênh Calci hoặc nhóm ức chế men chuyển.
Bác sĩ: Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)