Tác dụng chữa bệnh của Nghệ đen
Tên khác: Nga truật, Nghệ tím
Tên khoa học: Curcuma aeruginosa Rosc., cây thuộc họ Gừng (Zingiberaceae) mọc hoang và được trồng làm cảnh, làm thuốc ở nhiều địa phương nước ta.
Mô tả: Cây cỏ, sống nhiều năm, thường lụi về mùa hanh khô. Củ, tên thường gọi của thân rễ Nghệ đen, hình con quay với nhiều nhánh phụ, mặt cắt thân rễ có màu xám đen. Lá có bẹ, to, mặt trên có dải tía ở gân giữa. Hoa màu vàng; lá màu xanh, đầu đỏ, mọc lên từ thân rễ, tập trung thành bông hình trụ, trước khi cây ra lá.
Nghệ đen - Curcuma aeruginosa Rosc.
Bộ phận dùng: Thân rễ. Tháng 11-12 là mùa thu hái, không dùng thân và lá, phơi khô.
Củ nghệ đen (thân rễ)
Công thức hóa học chính: Tinh bột, tinh dầu, coumarin.
Công dụng: Chữa bệnh dạ dày, chấn thương tụ máu, bế kinh, đau ngực, đau bụng, ăn uống không tiêu...
Cách dùng, liều lượng: Dạng thuốc bột hoặc thuốc sắc, ngày dùng 3-6g.
Bài thuốc
1. Chữa phụ nữ kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh, khí hư, người gầy yếu: Nghệ đen 12g, Hương phụ 12g, Hà thủ ô trắng sao 12g, Ngải cứu 50g, Hạt keo 12g, Cam thảo nam 1 nắm, Ích mẫu 1 nắm, Cối xay 1 nắm to. Sắc với nước uống mỗi ngày một thang.
Kiêng kị: Không dùng cho phụ nữ có thai, không uống cafe, rượu, thuốc lá, kiêng cá nục, mỡ lợn, cá ngừ, dưa chuột khi dùng thuốc.
2. Đau dạ dày, bụng đói càng đau nhiều, hay ợ hơi, ợ chua, nóng rát: Nghệ đen 10g, Nghệ vàng 20g, Củ gió đất 12g, Vỏ hầu 8g, Nhọ nồi 8g. Tất cả các vị trên phơi khô, sao vàng hạ thổ, tán bột mịn. Ngày dùng 3-4 lần, 1 muỗng cafe mỗi lần.
3. Đau dạ dày, ợ hơi, ợ chua, đói no cũng đau, nhiều lúc đau xót dạ dày từng cơn: Nghệ đen 12g, Hương phụ 16g, Củ gió đất 30g, Nghệ vàng 30g. Tất cả các vị trên tán thành bột mịn, trộn cùng mật ong nặn thành viên nhỏ bằng quả nhãn. Ngày uống 3-4 lần, mỗi lần 1 viên.
Chú ý: Phụ nữ có thai, cơ thể suy yếu thì không nên dùng.