PHƯƠNG PHÁP TẬP LUYỆN CHO TRẺ LOẠN DƯỠNG CƠ DUCHENNE

Loạn dưỡng Duchenne là bệnh di truyền liên quan với nhiễm sắc thể giới tính. Hiện nay chưa có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn bệnh. Tuy nhiên y học cũng có những biện pháp ngăn chặn bệnh tiến triển và phục hồi khả năng vận động cho bệnh nhân bằng cách dùng thuốc, châm cứu và luyện tập bằng phục hồi chức năng.

Luyện tập phục hồi chức năng là biện pháp trẻ cần thực hiện đều đặn để ngăn bệnh tiến triển.  

Bệnh loạn dưỡng cơ thường gặp ở những trẻ trai đa phần có biểu hiện từ 2 tuổi trở đi, mặc dù vậy có những bệnh nhân có biểu hiện bệnh sớm: chậm biết lẫy, ngồi, đi đứng và các kỹ năng vận động khác so với trẻ bình thường. Gặp vấn đề khi đi lại: có dáng đi bất thường, đi hay ngã, đi nhón gót, đi lên cầu thang. Khi ngồi xổm, bệnh nhân phải dùng tay để trợ giúp đứng lên. Có thể kèm theo chậm phát triển ngôn ngữ và rối loạn hành vi. 

Ngoài ra bệnh nhân còn có thể có biến dạng cột sống, gù, vẹo, ưỡn (vẹo cột sống đôi khi tiến triển nhanh) gây tàn tật; suy giảm chức năng hô hấp và suy tim do thiếu Dystrophin trong cơ tim. 

Phương pháp phục hồi chức năng cho bệnh nhân loạn dưỡng cơ Duchenne

1.    Mục tiêu của việc phục hồi chức năng cho trẻ

-    Duy trì các hoạt động chức năng của trẻ.
-    Dự phòng và điều trị tình trạng co rút cơ và biến dạng khớp.
-    Dự phòng và xử lý các biến chứng khác như suy giảm chức năng hô hấp, vẹo cột sống, viêm phổi ứ đọng.
-    Dạy cho trẻ biết sử dụng các dụng cụ chỉnh hình và trợ giúp sinh hoạt, di chuyển.
-    Tạo điều kiện cho trẻ được vui chơi hòa nhập, vui vẻ. 
-    Hỗ trợ tư vấn cho gia đình biết cách chăm sóc, duy trì hoạt động chức năng cho trẻ. 

2.    Các phương pháp điều trị bằng phục hồi chức năng

•    Bài tập kéo dãn cơ

Bệnh nhân loạn dưỡng cơ Duchenne có nguy cơ cao bị co rút cơ gấp ở cổ chân, khớp gối và khuỷu. Vì vậy mà tập kéo dãn là ưu tiên hàng đầu khi tập vận động cho trẻ. Cần hướng dẫn cho người nhà biết kỹ thuật kéo dãn đúng để tập luyện cho trẻ hàng ngày. Biến thời gian luyện tập kéo giãn thành thời gian vui vẻ để kích thích sự hứng thú của trẻ. 

•    Tập vận động chủ động

-    Ở giai đoạn sớm của bệnh, trẻ vẫn còn khả năng đi lại bình thường. Nên khuyến khích trẻ thực hiện các hoạt động vui chơi trong nhà và ngoài trời để hanh chế tình trạng teo cơ do ít vận động. 
-    Tránh các bài tập vận động chủ động nặng nề đặc biệt là các bài tập làm mạnh các nhóm cơ chuyên biệt. Đồng thời cũng tránh các hoạt động đi bộ, đi cầu thang quá lâu. Vì nghiên cứu cho thấy các bài tập này làm quá trình cơ bị thoái hóa diễn ra nhanh hơn. 
-    Những bài tập vận động chủ động dưới nước rất tốt cho trẻ, nhất là những bé đã bị giảm nhiều khả năng vận động đi lại. 

•    Phục hồi chức năng hô hấp

-    Đa phần khi mới phát hiện bệnh, các cơ hô hấp vẫn còn mạnh, hướng dẫn trẻ bài tập hít thở sâu, tập thổi bóng, kỹ thuật ho hiệu quả. Các kỹ thuật tập hô hấp dưới nước cũng rất tốt cho trẻ và giúp đa dạng hình thức luyện tập khiến trẻ không bị chán. 
-    Ở giai đoạn muộn, chức năng hô hấp của trẻ bị giảm nhiều, có thể áp dụng kỹ thuật dẫn lưu tư thế, kỹ thuật hỗ trợ ho bằng tay. Giai đoạn cuối trẻ cần sử dụng máy móc hỗ trợ hô hấp. 

3.    Tập thể dục

Tập thể dục giúp duy trì cơ xương, giữ cho hệ tim mạch và cơ thể khỏe mạnh. Tuy nhiên thời gian tập luyện cho trẻ loạn dưỡng cơ cần xin ý kiến bác sỹ vì tập thể dục quá nhiều có thể gây tổn hại các cơ. Không nên tập đến mức quá mệt mỏi. 

Các bài tập bơi lội, bài tập dưới nước tốt cho cơ thể vì giữ cho các cơ được săn chắc đến mức tối đa mà không gây ra những áp lực không cần thiết với chúng, và tránh được tình trạng căng giãn hay chấn thương các cơ. 

4.    Hướng dẫn trẻ sử dụng các dụng cụ hỗ trợ và thực hiện các hoạt động hàng ngày

Hướng dẫn sử dụng các dụng cụ chỉnh hình vào ban đêm để tránh biến dạng. Dùng dụng cụ trợ giúp di chuyển như khung tập đi, xe đẩy, xe lăn. Hướng dẫn trẻ thực hiện các hoạt động sinh hoạt thường ngày tùy từng mức độ bệnh. 

Nhà thuốc đông y Thọ Xuân đường sau nhiều năm nghiên cứu về bệnh đã điều trị hiệu quả cho nhiều bé loạn dưỡng cơ Duchenne bằng phương pháp dùng thuốc kết hợp với châm cứu và vận động trị liệu.   

Bác sĩ: Lê Thanh Xuân (Thọ Xuân Đường)