Những điều cần biết về tai biến tim mạch

Thứ ba, 14/01/2025 | 16:42

Đột quỵ tim (hay còn gọi là nhồi máu cơ tim hoặc tai biến tim mạch) là một trong những căn bệnh nguy hiểm và phổ biến, có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại những di chứng nặng nề nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tình trạng này xảy ra khi cung cấp máu đến một phần cơ tim bị gián đoạn, dẫn đến việc cơ tim không nhận đủ oxy và dinh dưỡng cần thiết, gây tổn thương và hoại tử mô cơ tim. Đây là nguyên nhân chính gây ra tử vong ở nhiều quốc gia và là một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà xã hội hiện đại phải đối mặt.

Nguyên nhân và cơ chế của đột quỵ tim

Đột quỵ tim có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, nhưng một trong những nguyên nhân chủ yếu là sự tắc nghẽn của động mạch vành, làm gián đoạn quá trình cung cấp máu cho cơ tim. Cơ chế chính của đột quỵ tim bao gồm:

Xơ vữa động mạch vành: Xơ vữa động mạch là sự tích tụ của cholesterol và các mảng mỡ trong thành mạch máu, làm cho các động mạch dần trở nên hẹp lại và giảm khả năng lưu thông của máu. Khi mảng vữa xơ trong động mạch vỡ ra, một cục máu đông có thể hình thành và làm tắc nghẽn mạch máu, gây thiếu máu cục bộ ở tim, dẫn đến nhồi máu cơ tim.
Huyết áp cao: Huyết áp cao là một yếu tố nguy cơ lớn đối với đột quỵ tim. Huyết áp cao lâu dài sẽ làm tổn thương các mạch máu, khiến chúng dễ bị xơ vữa và tắc nghẽn. Điều này làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Rối loạn nhịp tim, đặc biệt là rung nhĩ: Rung nhĩ là tình trạng tim đập nhanh và không đều, gây rối loạn quá trình đẩy máu ra khỏi tim. Điều này có thể làm máu ứ lại trong tim, tạo điều kiện cho cục máu đông hình thành và di chuyển ra khỏi tim, gây tắc nghẽn mạch máu.
Các yếu tố nguy cơ khác: Những người có các bệnh lý tiềm ẩn như tiểu đường, béo phì, hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch cũng dễ gặp phải đột quỵ tim. Ngoài ra, lối sống không lành mạnh như ăn uống thiếu khoa học, uống rượu, hút thuốc lá và ít vận động cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Triệu chứng của đột quỵ tim

Các triệu chứng của đột quỵ tim có thể xuất hiện đột ngột và gây ra cảm giác vô cùng đau đớn. Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ tim thường bao gồm:

Đau ngực: Đây là triệu chứng phổ biến nhất và rõ ràng nhất của đột quỵ tim. Cơn đau có thể cảm thấy như bị ép chặt hoặc nặng nề ở ngực, đôi khi đau lan xuống cánh tay trái, lưng, hàm hoặc dạ dày. Đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
Khó thở: Người bệnh thường cảm thấy khó thở hoặc không thể hít thở sâu khi bị đột quỵ tim. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ tim không được cung cấp đủ oxy.
Mệt mỏi đột ngột: Mệt mỏi cực độ và thiếu năng lượng cũng có thể là dấu hiệu của đột quỵ tim, đặc biệt là khi cơn mệt mỏi không có lý do rõ ràng và xuất hiện một cách đột ngột.
Đổ mồ hôi lạnh: Người bệnh có thể đổ mồ hôi lạnh và cảm thấy ớn lạnh khi bị đột quỵ tim, do hệ thống thần kinh tự động phản ứng với tình trạng thiếu oxy trong cơ thể.
Buồn nôn và nôn: Một số người có thể cảm thấy buồn nôn và nôn trong cơn đột quỵ tim, nhất là phụ nữ, đây là một triệu chứng không điển hình nhưng khá phổ biến.
Chóng mặt, ngất xỉu: Trong một số trường hợp, đột quỵ tim có thể gây chóng mặt hoặc thậm chí làm bệnh nhân ngất xỉu.

Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, cần phải nhanh chóng đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, vì nếu không, tình trạng có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng nghiêm trọng.

Phương pháp chẩn đoán đột quỵ tim

Để chẩn đoán đột quỵ tim, các bác sĩ sẽ dựa vào các dấu hiệu lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu, bao gồm:

Điện tâm đồ (ECG): Đây là một phương pháp cơ bản giúp ghi lại hoạt động điện của tim. Khi tim có vấn đề như nhồi máu cơ tim hoặc rối loạn nhịp tim, điện tâm đồ sẽ giúp phát hiện những bất thường này.
Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện các dấu hiệu của tổn thương cơ tim, chẳng hạn như nồng độ troponin, một loại protein trong cơ tim thường tăng cao khi cơ tim bị tổn thương.
Siêu âm tim: Siêu âm tim giúp quan sát cấu trúc và chức năng của tim, giúp phát hiện các vấn đề như hở van tim, suy tim hay sự tổn thương của cơ tim.
Chụp mạch vành: Đây là phương pháp chẩn đoán chính để phát hiện sự tắc nghẽn hoặc hẹp của động mạch vành. Chụp mạch vành giúp bác sĩ xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn mạch máu.

Điều trị đột quỵ tim

Điều trị đột quỵ tim phải được thực hiện nhanh chóng và kịp thời để giảm thiểu tổn thương cơ tim. Các phương pháp điều trị bao gồm:

Sử dụng thuốc

Thuốc chống đông máu: Các loại thuốc như aspirin, heparin hoặc các thuốc làm loãng máu khác giúp ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn.
Thuốc tiêu sợi huyết: Các thuốc tiêu sợi huyết giúp làm tan các cục máu đông trong mạch máu và phục hồi lưu lượng máu tới cơ tim.
Thuốc chẹn beta và ức chế men chuyển: Đây là các thuốc giúp giảm tải cho tim, làm giảm huyết áp và cải thiện chức năng tim.

Phẫu thuật

Nong mạch và đặt stent: Trong trường hợp tắc nghẽn mạch vành, bác sĩ có thể thực hiện thủ thuật nong mạch và đặt stent để thông mạch máu và giữ cho động mạch mở rộng, giúp máu lưu thông trở lại.
Phẫu thuật bắc cầu mạch vành: Đây là một phương pháp phẫu thuật trong đó bác sĩ sẽ sử dụng mạch máu từ các phần khác của cơ thể để tạo ra một tuyến đường mới cho máu đi qua các động mạch vành bị tắc nghẽn.

Điều trị hỗ trợ

Oxy và thở máy: Trong trường hợp bệnh nhân gặp khó khăn trong việc thở, họ có thể được cung cấp oxy để đảm bảo cơ thể nhận đủ oxy trong khi tim đang hồi phục.
Điều trị suy tim: Nếu bệnh nhân bị suy tim, họ có thể cần thuốc để kiểm soát các triệu chứng và giúp tim hoạt động hiệu quả hơn.

Phòng ngừa đột quỵ tim

Phòng ngừa là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ mắc đột quỵ tim. Một số biện pháp phòng ngừa bao gồm:

Duy trì lối sống lành mạnh:
Ăn uống hợp lý, hạn chế đồ ăn nhiều chất béo, muối và đường, ăn nhiều rau xanh và hoa quả.
Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày để duy trì sức khỏe tim mạch.
Kiểm soát trọng lượng cơ thể, tránh thừa cân, béo phì.
Kiểm soát huyết áp: Đo huyết áp định kỳ và điều trị nếu huyết áp cao. Sử dụng thuốc huyết áp nếu cần thiết.
Không hút thuốc và hạn chế uống rượu: Hút thuốc và uống rượu là những yếu tố nguy cơ chính đối với bệnh tim mạch, vì vậy nên tránh hoặc hạn chế tối đa việc sử dụng chúng.
Khám sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm các vấn đề tim mạch và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Các vị thuốc nam dùng trong phòng ngừa đột quỵ

Đan sâm

Đan sâm (tên khoa học: Salvia miltiorrhiza) là một vị thuốc quan trọng trong y học cổ truyền của nhiều quốc gia, đặc biệt là ở Trung Quốc và Việt Nam. Cây đan sâm còn được gọi là "sâm đỏ" hoặc "sâm đất" nhờ vào màu sắc đặc trưng của rễ. Đây là một vị thuốc có tính năng hoạt huyết, lợi tiểu và hỗ trợ cải thiện lưu thông máu.

Các tác dụng chủ yếu của đan sâm:

Hoạt huyết, tán ứ: Đan sâm được sử dụng để điều trị các chứng bệnh liên quan đến ứ huyết, đặc biệt là trong các trường hợp tắc nghẽn mạch máu, đau thắt ngực, hoặc chứng đau bụng do ứ huyết.
Làm tan huyết ứ: Đan sâm có tác dụng làm tan các cục máu đông, giúp ngăn ngừa các bệnh tim mạch, đặc biệt là nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Bảo vệ tim mạch: Đan sâm có tác dụng bảo vệ tim, hỗ trợ điều trị các bệnh về tim mạch, giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.
Điều trị bệnh gan, thận: Nó cũng được sử dụng để hỗ trợ điều trị các vấn đề về gan, thận, đặc biệt là trong các trường hợp bị viêm gan, xơ gan.
Chống viêm, giảm đau: Đan sâm có khả năng giảm viêm, giảm đau, hỗ trợ điều trị các chứng đau nhức do phong thấp hay do viêm.

Tam thất

Tam thất (tên khoa học: Panax notoginseng) là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, nổi tiếng với công dụng bồi bổ cơ thể, hỗ trợ điều trị các bệnh về tim mạch, huyết áp, và giúp cải thiện lưu thông máu. Cây tam thất thuộc họ Nhân sâm (Araliaceae), nhưng không phải là nhân sâm thông thường, tuy nhiên, nó cũng có những đặc tính và công dụng tương tự sâm.

Các tác dụng chính của tam thất:

Hoạt huyết, chỉ huyết: Tam thất có tác dụng giúp lưu thông máu, làm tan máu ứ, hỗ trợ điều trị các bệnh lý về huyết như bế tắc mạch máu, ứ huyết, hoặc chảy máu ngoài ý muốn. Nó đặc biệt có hiệu quả trong việc cầm máu và giảm xuất huyết (như trong các trường hợp chảy máu cam, rong kinh, vết thương chảy máu).
Tăng cường sức khỏe, bồi bổ cơ thể: Tam thất có tác dụng bổ huyết, cải thiện thể lực, tăng cường sức khỏe và sự phục hồi sau các bệnh tật. Nó còn giúp cải thiện hệ miễn dịch và sức đề kháng của cơ thể.
Giảm mỡ máu, phòng ngừa các bệnh tim mạch: Tam thất có tác dụng hỗ trợ giảm cholesterol, triglycerides trong máu, giúp làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, xơ vữa động mạch, và cao huyết áp.
Chống viêm, giảm đau: Tam thất có tác dụng giảm viêm và giảm đau, giúp điều trị các chứng đau do viêm khớp, đau lưng, hay các bệnh lý liên quan đến cơ xương khớp.
Hỗ trợ điều trị ung thư: Một số nghiên cứu cho thấy tam thất có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và hỗ trợ điều trị ung thư nhờ vào tác dụng chống oxy hóa và kích thích hệ miễn dịch.

Kết luận

Đột quỵ tim là một trong những căn bệnh nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự hiểu biết và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng đắn, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Việc duy trì một lối sống lành mạnh, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và thường xuyên kiểm tra sức khỏe là chìa khóa giúp bảo vệ trái tim và nâng cao chất lượng cuộc sống.

DS. Hoàng Long (Thọ Xuân Đường)