Y HỌC CỔ TRUYỀN CỨU CHỮA BỆNH NHÂN SAU “BAY, LẮC”

Bài đăng báo Sức khỏe cộng đồng số Đặc biệt ngày 25/12/2018

Y học cổ truyền đã có điều trị thành công cho nhiều trường hợp bệnh nhân bị run chân tay và rối loạn cảm xúc sau khi dùng ma túy “bay, lắc”, đưa những bạn trẻ lầm lỡ trở về cuộc sống bình thường.

Run tay chân và rối loạn cảm xúc là vấn đề thường gặp của các bạn trẻ sau khi dùng ma túy đá “bay, lắc”, ngay cả ở những người ngưng sử dụng “thuốc” lâu ngày.

Thuốc “lắc”, “ke” và những hậu quả khôn lường

“Bay lắc” là từ mà những bạn trẻ dùng để chỉ việc sử dụng các chất ma túy tổng hợp gây hưng phấn tinh thần, tạo ảo giác, phê pha, nhảy múa thác loạn. Những cuộc vui này thường diễn ra ở các bar, khách sạn, quán karaoke và thường vui chơi tập thể. 

Loại ma túy thường dùng đó là thuốc lắc hay Ecstasy, tên khoa học là MethyleneDioxyl-MethamphetAmine (MDMA), dạng viên uống hoặc viên tan dưới lưỡi. Thời gian bán thải của thuốc là 4 giờ (dạng S) và 14 giờ (dạng R) và tác dụng lên hệ thần kinh sau 10 – 20 phút sử dụng. Sau khi cắn lắc một lúc, người dùng sẽ bị kích thích thần kinh trung ương, tạo ảo giác trong nhiều giờ liền. Ảo giác làm cho người dùng có trạng thái bay bổng, sung mãn, tự tin, tăng thân nhiệt, cảm xúc mạnh. Khi ngấm thuốc hơn sẽ bị kích động cuồng nhiệt dẫn đến lắc lư điên cuồng, la hét, đập phá đồ đạc, quan hệ tình dục tập thể, lái xe tốc độ cao… tác dụng trong vòng từ 1 – 6 giờ. Sau khi tinh thần trở lại bình thường, cơ thể xảy ra các vấn đề như mệt mỏi, vô cảm, cứng hàm trong 2 – 3 ngày. 

Dùng liều nhỏ thuốc lắc gây tăng nhịp tim, tăng huyết áp, vã mồ hôi, mất nước, nghiến răng, buồn nôn. Nếu sử dụng liều cao sẽ gây ảo giác, bồng bềnh, cư xử bất thường, co giật, nôn ói. Không ít trường hợp bị sốc thuốc bởi dùng quá liều phải xử trí cấp cứu, thậm chí là tử vong. Nhiều người dùng thuốc sau khi hết tác dụng vẫn còn các vấn đề như: Không có cảm giác đói, khó ngủ, trầm cảm, đau cơ, khó tập trung, run tay chân. Hậu quả lâu dài của thuốc lắc là ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tâm thần, tim, gan, sinh dục.

Không chỉ dừng lại ở MDMA, giới trẻ còn thể hiện đẳng cấp bằng cách kết hợp thuốc lắc với các chất gây nghiện khác để tăng cảm giác. Ma túy thường dùng phổ biến cùng với thuốc lắc là “ke” (tức Ketamine), một loại cocain. Đây là thuốc kích thích cực mạnh dạng đá hoặc bột. Dân chơi “ke” thường hít sau khi đạt được ảo giác từ thuốc lắc. Mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe của Ketamine còn nguy hiểm hơn cả thuốc lắc và thường gây nhiều biến chứng nguy hiểm, nghiện ngập và chết chóc.

Hậu quả của “bay lắc” là hủy hoại sức khỏe, tiêu tốn thời gian vật chất, suy giảm sức khỏe của người sử dụng, làm suy thoái đạo đức xã hội và gia đình, hủy hoại tương lai của đất nước. Điều đáng lo ngại là những người sa đọa vào tệ nạn thuốc lắc, thuốc ke là những em tuổi đời còn rất trẻ, hầu hết ở độ tuổi 17-22.

Điều trị run tay chân và rối loạn cảm xúc sau bay lắc bằng y học cổ truyền

Thuốc lắc làm não tăng giải phóng các chất trung gian hóa học dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinepherine. Serotonin có vai trò chủ yếu trong việc điều khiển tâm trạng, cảm xúc, giấc ngủ, cảm giác đau, sự thèm ăn và hành vi. MDMA và Ketamine không chỉ gây phóng thích một số lượng lớn serotonin (gấp 15 lần bình thường) mà còn cạnh tranh lên các thụ thể với serotonin, làm nó không được tái hấp thu gây cạn kiệt chất dẫn truyền xung động thần kinh, khiến các tế bào thần kinh bị chết dần. Sử dụng thuốc lắc thường xuyên trong thời gian ngắn gây huỷ hoại các tế bào sản xuất dopamin. Tình trạng các tế bào thần kinh tạo dopamine bị mất sẽ dẫn đến hội chứng Parkinson với biểu hiện run tay chân, cứng cơ, vận động chậm chạp và rối loạn thăng bằng. Với những tác động của thuốc lắc lên thần kinh cho thấy việc run tay chân và rối loạn cảm xúc là những hậu quả thường xảy ra. 

Đi đôi với sự giáo dục, quản lý, động viên của của gia đình, xã hội đối với các bạn trẻ là vấn đề điều trị cai nghiện, điều trị các biến chứng đối với sức khỏe. Y học cổ truyền đã điều trị thành công cho nhiều trường hợp run tay chân và rối loạn cảm xúc sau bay lắc.

Theo y học cổ truyền, các chất kích thích làm ảnh hưởng đến công năng của các tạng phủ. Ngũ thần rối loạn, tình chí thất điều gây thay đổi cảm xúc (buồn vui thất thường, trầm cảm, hoảng loạn, lo âu…). Ma túy ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ, tức ảnh hưởng đến thận (thận sinh tinh, sinh tủy, thông lên não, não là bể chứa tủy) gây ù tai, rối loạn tiểu tiện, giảm chức năng sinh dục. Run tay chân là do can phong nội động (can chủ cân, khớp thuộc cân). Ảnh hưởng đến chức năng tỳ vị gây chán ăn, mệt mỏi, ngại vận động. Do đó, biến chứng của ma túy biểu hiện bằng nhiều thể bệnh khác nhau, mỗi thể sẽ có pháp điều trị và phương thuốc, phương huyệt riêng.

Y học cổ truyền điều trị run tay chân và rối loạn cảm xúc sau bay lắc bằng thuốc có nguồn gốc tự nhiên, châm cứu và hướng dẫn bệnh nhân tập luyện thể lực, luyện ý chí.

-    Thuốc: Dùng các vị thuốc y học học cổ truyền có tác dụng bổ âm dưỡng huyết, bình can tức phong, lợi khớp, tư dưỡng can thận, ninh tâm định chí. Tùy theo thể bệnh mà các vị thuốc được phối ngũ thành phương phù hợp.

-    Châm cứu: Ngoài phương huyệt theo thể bệnh cần châm tả các Mộc huyệt (thuộc ngũ du huyệt) để kích thích cơ thể tiết ra edorphine nội sinh, giúp điều hòa chức năng cơ thể, giải thoát cơn nghiện ngập.

-    Luyện tập thể lực: Tập thể dục đều đặn hàng ngày là cách để bệnh nhân tăng cường thể lực, thư giãn tinh thần, hòa đồng với mọi người xung quanh. Nên tập nhẹ nhàng và tăng dần cường độ, tuy nhiên không nên gắng sức. Những môn thể thao tương tác như cầu lông, đá cầu, bóng bàn hoặc những môn như dưỡng sinh, yoga tại các câu lạc bộ sẽ giúp bệnh nhân có hứng thú với tập luyện hơn.

-    Luyện ý chí: Đây chính là liệu pháp quan trọng dẫn đến thành công trong điều trị ổn định các biến chứng của bay lắc và ngăn sự tái nghiện. Sự quan tâm, động viên của gia đình và sự tận tình trong việc khám chữa bệnh của thầy thuốc sẽ giúp bệnh nhân có ý chí, nghị lực quyết tâm chiến thắng bệnh tật, có suy nghĩ tích cực từ đó mà tình chí được điều hòa, ngũ tạng được thông sướng.

Y học cổ truyền (dong y) không chỉ thành công trong việc chữa chứng run tay chân và rối loạn cảm xúc do sử dụng ma túy tổng hợp mà còn giúp phục hồi sức khỏe cho bệnh nhân sau quá trình “bay lắc” bị suy mòn về thể chất lẫn tinh thần. Khi sức khỏe được cải thiện, tinh thần ổn định, suy nghĩ đúng đắn sẽ hạn chế sự ham muốn ăn chơi trước đây, giúp cho giới trẻ thoát khỏi ma túy và những hậu quả của ma túy sẽ góp phần làm xã hội và tương lai đất nước tốt đẹp hơn.

Tiến sĩ - Lương Y: Phùng Tuấn Giang