Rối loạn lipid máu là một nhóm các tình trạng đặc trưng bởi nồng độ lipid tăng cao, bao gồm tăng cholesterol và chất béo trung tính.

Những người mắc chứng rối loạn lipid máu có nguy cơ bị xơ vữa động mạch, bệnh động mạch vành và bệnh động mạch ngoại biên cao hơn.

Nguyên nhân gây rối loạn lipid máu bao gồm ăn một chế độ ăn nhiều chế biến/nghèo nàn với chế độ ăn uống quá nhiều chất béo bão hòa, cholesterol và chất béo chuyển hóa; một lối sống ít vận động; bất thường về di truyền (gia đình) liên quan đến chuyển hóa lipid; tình trạng sức khỏe hiện có, bao gồm bệnh tiểu đường, bệnh thận hoặc bệnh gan; hút thuốc và uống rượu nhiều; và sử dụng một số loại thuốc.

Các phương pháp điều trị tự nhiên cho chứng rối loạn lipid máu có thể bao gồm cải thiện chế độ ăn uống của bạn; thường xuyên tập thể dục đầy đủ; và quản lý các nguồn căng thẳng về thể chất và tinh thần góp phần làm tăng tình trạng viêm; bổ sung các chất, thảo dược phù hợp.

Ăn chế độ ăn chống viêm

Can thiệp chế độ ăn uống thường là phương pháp điều trị chủ yếu cho bệnh nhân rối loạn lipid máu. Một số bác sĩ sẽ khuyên bệnh nhân của họ nên giảm cân một cách lành mạnh nếu họ thừa cân hoặc béo phì. Nhưng dù cân nặng của một người là bao nhiêu, nếu họ mắc chứng rối loạn lipid máu, họ phải luôn tập trung vào việc cải thiện chế độ ăn uống.

Mặc dù có nhiều ý kiến ​​​​khác nhau về lượng chất béo/cholesterol mà người mắc chứng rối loạn lipid máu nên đưa vào chế độ ăn uống của họ, nhưng hầu hết các cơ quan chức năng đều khuyến nghị những thay đổi chế độ ăn uống sau đây:

• Hạn chế lượng chất béo bão hòa trong chế độ ăn uống ở mức khoảng 7% hoặc ít hơn tổng lượng calo. Người ta khuyên rằng những người mắc chứng rối loạn lipid máu nên hạn chế lượng cholesterol ăn vào dưới khoảng 200 miligam mỗi ngày. Nhận từ 25 – 35% tổng lượng calo trong ngày từ các nguồn chất béo kết hợp.
• Hạn chế lượng natri tiêu thụ ở mức 2.400 miligam mỗi ngày.

Tuy nhiên, một trong những điều chúng ta nên chú trọng nhất là tránh các thực phẩm chế biến sẵn làm tăng cholesterol do chúng gây viêm. Chất béo lành mạnh không nên lo sợ. Nhưng thay vào đó, cần nhấn mạnh vào việc bổ sung các nguồn chất lượng cao như một phần của chế độ ăn uống cân bằng.

Ngoài việc quản lý lượng chất béo nhất định, những thay đổi liên quan đến chế độ ăn uống để giúp giảm cholesterol và chất béo trung tính bao gồm:

• Loại bỏ các loại thực phẩm như: Dầu thực vật tinh chế, khoai tây chiên và các món ăn nhẹ khác, bánh quy và đồ ăn có đường, thịt xông khói và thịt chế biến sẵn, hầu hết các sản phẩm từ sữa thông thường chất lượng thấp và ngũ cốc tinh chế.
• Tăng cường bổ sung chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan từ các thực phẩm giàu chất xơ như: Rau lá xanh; các loại đậu; atiso; hạt chia và hạt lanh; các loại hạt như hạnh nhân và quả óc chó; khoai lang và bí; bơ, quả mọng, táo, lê và các loại trái cây khác.
• Thay thế carbohydrate đã qua chế biến (những loại được làm từ ngũ cốc tinh chế và đường) bằng carbohydrate phức tạp. Ví dụ bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi, các loại đậu và rau củ có tinh bột.
• Tránh các thực phẩm và đồ uống có đường và rượu đậm đặc, chẳng hạn như soda/nước ngọt, món tráng miệng đóng gói, các sản phẩm từ sữa có đường…
• Ăn cá đánh bắt tự nhiên 2 - 4 lần mỗi tuần để tăng lượng axit béo omega-3. Bao gồm các loại cá như cá hồi hoang dã, cá trích, cá mòi, cá bơn hoặc cá ngừ.
• Ăn một lượng calo phù hợp giúp chúng ta duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng dựa trên chiều cao và vóc dáng của mình.

Nếu ai đó có cholesterol HDL thấp, có thể tăng mức độ này bằng cách ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo lành mạnh, chẳng hạn như: Ca cao đen, thịt bò ăn cỏ, trứng và cá.

Tập thể dục đầy đủ và phù hợp

Để giúp giảm viêm, điều chỉnh hormone và có thể đạt được cân nặng khỏe mạnh hơn, hoạt động thể chất thường xuyên hầu như luôn được khuyến khích. Tập thể dục thường xuyên có thể làm giảm cholesterol LDL cao ở một số người và cũng giúp duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng. Và một số nghiên cứu nhất định đã phát hiện ra rằng nồng độ chất béo trung tính có thể giảm khoảng 30% sau khi ai đó thực hiện một chương trình tập thể dục thường xuyên.

Những người mắc chứng rối loạn lipid máu chủ yếu ít vận động thường cần bắt đầu từ từ và tăng dần cường độ tập luyện khi cơ thể họ điều chỉnh. Đặt mục tiêu bắt đầu với khoảng 30 – 60 phút tập thể dục vừa phải mỗi ngày, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe, là một điểm khởi đầu tốt. Nâng tạ, khiêu vũ và tập yoga hoặc pilates là những lựa chọn khác. Làm việc với huấn luyện viên cá nhân cũng có thể rất hữu ích nếu chúng ta đang gặp phải một số hạn chế và không chắc chắn nên bắt đầu như thế nào.

Điều trị các tình trạng sức khỏe đang có

Điều trị rối loạn lipid máu phải luôn bao gồm việc điều chỉnh các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng, chẳng hạn như tăng huyết áp và tiểu đường. Thay đổi lối sống được coi là bước đầu tiên để phục hồi sau những loại vấn đề sức khỏe phổ biến này. Những thay đổi có thể bao gồm tập thể dục, ăn uống lành mạnh, sử dụng thuốc hoặc chất bổ sung nếu chúng có ích và hạn chế tiếp xúc với chất độc.

Hạn chế sử dụng rượu, thuốc lá và ma túy

Bỏ hút thuốc, không uống nhiều rượu và không sử dụng bất kỳ loại thuốc giải trí nào là điều quan trọng để ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh. Những thói quen này có thể góp phần gây ra các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, các vấn đề về gan hoặc thận, cùng với tình trạng viêm ngày càng gia tăng, tất cả đều làm cho tình trạng rối loạn lipid máu trở nên trầm trọng hơn.

Sử dụng thực phẩm bổ sung và thảo dược

• Dầu cá: Có tác dụng chống viêm có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề như tăng huyết áp hoặc cholesterol cao, có liên quan đến bệnh tim.
• CoQ10: Có thể giúp điều hòa huyết áp.
• Tỏi: Có thể giúp bình thường hóa mức huyết áp.
• Axit lipoid: Một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ chống lại quá trình oxy hóa LDL và tăng huyết áp. Cũng giúp tái chế các chất chống oxy hóa khác trong cơ thể, bao gồm vitamin C, E và glutathione.
• Các chất bổ sung chất xơ như vỏ hạt mã đề (mặc dù chúng ta có thể nhận được kết quả tương tự khi ăn chế độ ăn nhiều chất xơ): Giúp giảm mức cholesterol và bảo vệ tim. Cũng có thể giúp tiêu hóa và ngăn ngừa ăn quá nhiều.
• Dùng thảo dược: Nhiều loại thảo dược đã được chứng minh các tác dụng chống rối loạn chuyển hóa lipid như lá sen, sơn tra, cốt khí củ, trà xanh, hoa cúc, nghệ, nhụy hoa nghệ tây, sâm Ngọc Linh, nấm linh chi, đông trùng hạ thảo, bán hạ, trần bì… Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tốt, khi dùng thảo dược cần có sự tư vấn, kê đơn của bác sĩ y học cổ truyền.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)