Nghỉ ngơi là nhu cầu thiết yếu. Dù biết điều đó, nhịp sống hiện đại khiến nhiều người khó dành đủ thời gian để hồi phục. Các thảo dược tác động lên hệ thần kinh hỗ trợ cơ thể chuyển từ trạng thái “căng thẳng, cảnh giác” sang “nghỉ ngơi, phục hồi”, giúp tái lập cân bằng thể chất và tinh thần.

Dưới đây là 5 loại thảo dược được sử dụng rộng rãi để hỗ trợ giấc ngủ, giảm lo âu nhẹ và giúp hệ thần kinh thư giãn.

Cây mũ lưỡi trai (Scutellaria lateriflora)

Bộ phận dùng: phần trên mặt đất.

Cây mũ lưỡi trai được giới thảo dược phương Tây đánh giá cao nhờ khả năng làm dịu hệ thần kinh trung ương. Dược liệu có tác dụng:

• Làm dịu thần kinh.
• Giảm lo âu.
• Thư giãn nhẹ, giúp dễ ngủ.

Cây mũ lưỡi trai đặc biệt phù hợp khi tâm trí bị kích thích quá mức, đầu óc căng thẳng hoặc mất ngủ do lo âu. Theo David Hoffmann (2003), đây là “một trong những vị thuốc thần kinh quan trọng nhất trong dược liệu học phương Tây”.

Tính chất hơi đắng, mát của dược liệu giúp giảm bồn chồn, căng cơ và tình trạng “mệt nhưng không thể ngủ” do stress kéo dài. Cây mũ lưỡi trai có thể dùng dưới dạng trà hoặc cồn thuốc và thường phối hợp tốt với cúc La Mã, tía tô đất, hoa đoạn hoặc yến mạch sữa.

Cúc La Mã (Matricaria chamomilla)

Bộ phận dùng: hoa.

Cúc La Mã đã quá quen thuộc trong các công thức thư giãn. Hương thơm nhẹ, vị dịu và tác dụng an thần nhẹ khiến nó trở thành “trà của giấc ngủ”. Dược liệu có tác dụng:

• Giảm lo âu nhẹ.
• Làm dịu hệ thần kinh.
• Giảm co thắt, thư giãn cơ.
• Hỗ trợ tiêu hóa (có lợi khi stress gây đầy bụng, đau thượng vị).

Cúc La Mã còn mang lại cảm giác thư thái về mặt cảm xúc, làm dịu những căng thẳng, khó chịu, bực bội vào cuối ngày. Một tách trà ấm trước khi ngủ là cách hiệu quả để cơ thể nhận tín hiệu “được phép nghỉ ngơi”.

Lưu ý: Người dị ứng họ Cúc (Asteraceae) có thể nhạy cảm với cúc La Mã.

Lạc tiên tím (Passiflora incarnata)

Bộ phận dùng: phần trên mặt đất.

Lạc tiên tím là thảo dược nổi tiếng với tác dụng giảm lo âu và điều hòa hoạt động thần kinh. Dược liệu được dùng khi:

• Căng thẳng kéo dài.
• Suy nghĩ lặp đi lặp lại, khó giải tỏa khỏi tâm trí.
• Mất ngủ do đầu óc hoạt động quá mức.
• Tim đập nhanh, hồi hộp do lo âu.

Dược liệu giúp làm dịu tâm trí, giảm nhịp tim và hỗ trợ hơi thở đều hơn. Các tài liệu cổ ghi nhận Lạc tiên tím có khả năng giảm căng cơ và hạ nhịp tim nhẹ giúp cơ thể thoát khỏi trạng thái kích thích liên tục.

Có thể dùng dưới dạng trà hoặc cồn thuốc.

Anh Túc California (Eschscholzia californica)

Bộ phận dùng: toàn cây.

Anh túc California là vị thuốc thư giãn được dùng từ lâu trong thảo dược học Bắc Mỹ. Mặc dù cùng họ với cây thuốc phiện, nhưng dược liệu này không gây nghiện. Tác dụng chính:

• An thần nhẹ và vừa.
• Hỗ trợ giấc ngủ.
• Giảm căng thẳng, giảm đau nhẹ.
• Giúp điều hòa cảm xúc.

Một số alkaloid của cây (như californidine, eschscholtzine) có tác dụng lên thụ thể GABA và serotonin, đó là hai hệ thống quan trọng giúp thư giãn và ngủ sâu.

Liều nhỏ giúp thư giãn, tập trung; liều cao hơn hỗ trợ ngủ tốt hơn.

Lưu ý an toàn:

• Có thể gây buồn ngủ, không dùng trước khi lái xe.
• Tránh dùng chung với thuốc an thần hoặc rượu.
• Không khuyến cáo cho phụ nữ mang thai.
• Trẻ nhỏ dùng liều thấp, không dùng cho trẻ sơ sinh.

Oải hương (Lavandula spp.)

Bộ phận dùng: nụ hoa.

Oải hương từ lâu được xem như biểu tượng của sự thư thái. Mùi thơm nhẹ cùng các tinh dầu như linalool và linalyl acetate có tác dụng:

• Giảm lo âu.
• Làm dịu hệ thần kinh.
• Hỗ trợ ngủ ngon.
• Hạ nhẹ nhịp tim và huyết áp.
• Giảm căng cơ và khó chịu tiêu hóa.

Có thể sử dụng dưới nhiều dạng: ngửi tinh dầu, pha trà, tắm thảo dược hoặc dùng trong liệu pháp hương thơm. Oải hương đặc biệt hữu ích cho người mất ngủ thoáng qua, lo lắng nhẹ, hoặc căng thẳng cảm xúc.

Nghỉ ngơi là một phần quan trọng của sức khỏe  

Nghỉ ngơi là một phần thiết yếu của sức khỏe. Khi thời tiết chuyển mùa, cơ thể càng cần khoảng lặng để phục hồi và tái tạo năng lượng. Việc sử dụng các thảo dược hỗ trợ thư giãn trong sinh hoạt hằng ngày có thể giúp giảm căng thẳng, làm dịu hệ thần kinh, cải thiện chất lượng giấc ngủ và mang lại cảm giác an ổn sâu hơn. Nghỉ ngơi là một nhịp sinh học tự nhiên giúp chúng ta duy trì sức khỏe lâu dài. Cho phép bản thân chậm lại, thư giãn và chăm sóc đời sống tinh thần, cơ thể và tâm trí của chúng ta sẽ hưởng nhiều lợi ích sức khỏe.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)