Tìm hiểu về cây thường xuân

Cây thường xuân cũng có tác dụng thanh lọc, có thể giúp giữ không khí trong nhà chúng ta trong lành bằng cách loại bỏ bào tử nấm mốc và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, chẳng hạn như các hợp chất thoát ra từ sơn nhà hoặc các sản phẩm tẩy rửa.

Trên thực tế, NASA coi cây thường xuân là một trong những loại cây có khả năng thanh lọc tốt nhất và nó lọt vào danh sách 18 loại cây lọc không khí hàng đầu để trồng trong nhà.

Cây thường xuân (Hedera helix), thuộc họ Cuồng (Araliaceae), còn được gọi là dây thường xuân, dây lá nho, dây nguyệt quế, Ivy… là một loại cây phát triển bằng cách leo lên các cây và công trình khác.

Lá thường xuân được sử dụng để làm thuốc là nhằm mục đích điều trị các triệu chứng viêm đường hô hấp và nhiễm trùng. Thuốc chứa chiết xuất thường xuân (thuốc không kê đơn) được sử dụng rộng rãi ở châu  u, đặc biệt là nước Đức, để điều trị ho ở cả trẻ em và người lớn do tác dụng làm tan chất nhầy của nó.

Trên thực tế, theo một báo cáo, hơn 80% thuốc long đờm được kê đơn ở Đức có chứa chiết xuất lá thường xuân, lên tới gần 2 triệu đơn thuốc trên toàn quốc mỗi năm.

Cây thường xuân tiếng có nguồn gốc từ Châu  u, nhưng hiện nay mọc ở nhiều vùng có khí hậu mát mẻ và ôn hòa.

Loại cây này thích những nơi mát mẻ, ẩm ướt, có nắng một phần hoặc râm mát, chẳng hạn như dọc theo vách đá, sườn dốc và rìa ngoài của rừng. Nó vẫn xanh quanh năm và có xu hướng cao tới 1 mét trở lên. Nếu có điều kiện thích hợp, cây thường xuân này đôi khi có thể dài tới 30 mét!

Một nguy cơ khi cây thường xuân phát triển quá mức là nó có thể đè nặng và làm đổ cây. Nó cũng có thể góp phần gây trượt dốc và xói mòn nếu nước chảy xuống những mảng thường xuân dày.

Lợi ích của cây thường xuân

Dưới đây là một số lợi ích được biết đến của cây thường xuân:

Có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa

Cây thường xuân giàu các hoạt chất như saponin và flavonoid, có khả năng chống lại stress oxy hóa/ tổn thương gốc tự do và cả chứng viêm.

Theo các nghiên cứu, saponin được tìm thấy trong cây thường xuân này được coi là có tác dụng làm tan chất nhầy, co thắt, giãn phế quản và kháng khuẩn. Điều này mang lại cho loại thảo dược này khả năng hỗ trợ hệ thống miễn dịch trong việc chống lại nhiễm trùng, sưng nề, khó thở, co thắt cơ, tắc nghẽn và các triệu chứng khác.

Một số nghiên cứu trên động vật đã phát hiện ra rằng chiết xuất cây thường xuân có thể giúp giảm viêm bằng cách ức chế giải phóng các dấu hiệu viêm, chẳng hạn như interleukin-6.

Mặc dù cần có nhiều nghiên cứu sâu rộng hơn để xác nhận nó hoạt động tốt như thế nào, nhưng có bằng chứng cho thấy lá thường xuân có thể giúp giảm các vấn đề sau:

• Phù nề và tắc nghẽn đường thở.
• Chức năng phổi kém do phù nề phế quản.
• Tích tụ chất nhầy trong phổi.
• Triệu chứng bệnh gout.
• Đau khớp do viêm khớp và đau dây thần kinh.
• Nhiễm trùng da và vết chai.
• Vết loét.

Hỗ trợ sức khỏe hô hấp

Cây thường xuân thường được sử dụng để điều trị các vấn đề về hô hấp, bao gồm:

• Ho.
• Dị ứng.
• Bệnh hen suyễn.
• Viêm phế quản.
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.

Các nhà nghiên cứu cho rằng thường xuân có thể giúp cải thiện nhịp thở vì khả năng tăng cường giải phóng epinephrine, giúp cải thiện luồng không khí trong phổi. Nó thực hiện điều này bằng cách ảnh hưởng đến tín hiệu beta2-adrenergic.

Thường xuân cũng tác động các tuyến chất nhầy và có đặc tính long đờm làm loãng chất nhầy, cộng với việc làm giảm viêm, có thể góp phần giúp giải quyết vấn đề suy giảm chức năng phổi và đường hô hấp nhạy cảm.

Một đánh giá năm 2021 cho thấy chiết xuất này chỉ có tác dụng tối thiểu đối với các triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên, nhưng nó đã được chứng minh là an toàn và khó gây ra tác dụng phụ như một số phương pháp điều trị ho khác thường gây ra. Đánh giá đã đề cập rằng một số nghiên cứu cho thấy các phương pháp chữa bệnh bằng cây thường xuân có thể giúp giảm nhanh mức độ nghiêm trọng và/hoặc tần suất ho.

Một nghiên cứu được thực hiện với 268 trẻ em bị ho cho thấy chiết xuất thảo mộc thường xuân giúp giảm triệu chứng viêm mũi, ho và chất nhầy nhớt ở phần lớn trẻ em. Khả năng dung nạp và tuân thủ điều trị được nhận thấy là tốt đến rất tốt ở hầu hết các bệnh nhân và tác dụng phụ rất hạn chế.

Có thể giúp thanh lọc không khí trong nhà

Cây thường xuân có phải là cây trồng trong nhà tốt không? Có những ưu và nhược điểm khi trồng loại cây này trong nhà chúng ta.

Cây thường xuân chắc chắn có thể giúp thanh lọc không khí và có khả năng giúp giảm dị ứng hoặc các phản ứng khác với các chất kích thích trong nhà, tuy nhiên nó cũng có thể gây khó chịu nếu chúng ta hoặc thú cưng chạm vào nó.

Theo Better Homes and Gardens, “Cây thường xuân là một loại cây trồng trong nhà vẫn còn hợp thời nhờ tính chất dễ chăm sóc, vẻ ngoài trang nhã và thân cây linh hoạt”.

Lợi ích của việc trồng loại cây này ở những nơi trong nhà là khả năng giảm ô nhiễm không khí, vì nó hoạt động như một bộ lọc không khí tự nhiên để loại bỏ các chất ô nhiễm không khí hữu cơ, bao gồm benzen, formaldehyde và trichloroethylene.

Cây thường xuân đã được chứng minh là rất hiệu quả trong việc lọc các chất ô nhiễm không khí trong nhà một cách tự nhiên. Chỉ cần lưu ý rằng cây thường xuân có thể chiếm nhiều không gian vì nó có xu hướng leo và quấn quanh các công trình trong nhà và tốt nhất chúng ta không nên chạm vào nó quá nhiều.

Đặt cây ở nơi có ánh sáng yếu và nhớ giữ ẩm cho đất. Hãy thử trồng nó trong các giỏ treo treo trước cửa sổ hoặc trên kệ để có chỗ cho nó vươn ra khoảng 1 mét. Giữ cho cây thường xuân cách xa các lỗ thông hơi và điều hòa không khí, đồng thời ngăn đất quá khô.

Rủi ro và tác dụng phụ

Cây thường xuân có thể gây độc cho con người hay không? Nhìn chung, loại thảo dược này được cho là an toàn khi dùng dưới dạng thực phẩm bổ sung với liều lượng khuyến cáo, tuy nhiên hiếm có báo cáo về tác dụng phụ, bao gồm khó tiêu, khó chịu ở dạ dày và buồn nôn.

Tác dụng phụ của thường xuân vẫn chưa được biết rõ, vì vậy hãy thận trọng khi bắt đầu dùng nó và bắt đầu với một liều lượng nhỏ.

Cây thường xuân có độc khi chạm vào không? Cây thường xuân có thể gây viêm da tiếp xúc và phát ban khi da chạm vào. Nếu chúng ta định xử lý nó bằng tay, tốt nhất nên sử dụng găng tay. Hạn chế tiếp xúc với cây nếu chúng ta có làn da nhạy cảm.

Cách sử dụng và liều lượng

Có một số cách khác nhau để sử dụng cây thường xuân, bao gồm uống viên nang chiết xuất, xi-rô ho từ lá thường xuân hoặc trà thảo dược làm từ lá thường xuân tươi hoặc khô.

Vì mỗi sản phẩm khác nhau về hàm lượng nên hãy luôn đọc kỹ khuyến nghị và hướng dẫn sử dụng. Khuyến cáo chung cho người lớn dùng lá thường xuân khô là khoảng 300 – 800 miligam đường uống mỗi ngày.

Chúng ta sẽ tìm thấy chiết xuất cây thường xuân trong các sản phẩm như xi-rô ho, với tên Prospan, Panotos, Athos hoặc Abrilar, hoặc thuốc nhỏ thảo dược, chẳng hạn như Thuốc nhỏ thảo dược Prospan. Trong hầu hết các trường hợp, các phương pháp điều trị này được sử dụng khi ai đó gặp phải các triệu chứng về hô hấp trong khoảng 1 - 3 tuần. 

Cây thường xuân đôi khi được sử dụng kết hợp với các loại thảo dược khác hỗ trợ hệ thống miễn dịch và hệ hô hấp, ví dụ như hoa anh thảo, húng tây... Chúng ta có thể tìm thấy sự kết hợp này trong các phương pháp điều trị ho bằng thảo dược.

Có an toàn khi cho trẻ uống thực phẩm bổ sung cây thường xuân không? Chiết xuất cây thường xuân thường được coi là an toàn khi cho trẻ em sử dụng để điều trị các triệu chứng ho hoặc viêm phế quản.

Một nghiên cứu cho thấy chiết xuất lá thường xuân ở dạng xi-rô và thuốc ho là phương pháp điều trị ho hiệu quả và an toàn ở trẻ em, gây ra tác dụng phụ nhẹ hoặc không nghiêm trọng ở dưới 2% trẻ em sử dụng.

Một nghiên cứu khác năm 2020 đã kết luận rằng thuốc thảo dược chứa chiết xuất khô lá thường xuân dùng hai lần một ngày có thể là một giải pháp thay thế tốt cho các phác đồ điều trị hiện tại trong điều trị ho có đờm ở trẻ em.

Đối với phụ nữ có thai và cho con bú không nên tự ý sử dụng lá thường xuân, cần hỏi ý kiến và được sự chỉ định của bác sĩ.

Kết luận

Cây thường xuân (Hedera helix) là một loại dây leo thường xanh mà chúng ta có thể tìm thấy quanh các khu rừng, tòa nhà, vách đá và những nơi mát mẻ, ít ánh sáng.

Lá của cây thường xuân được sử dụng để làm thuốc thảo dược chữa các triệu chứng về hô hấp, cảm lạnh, đau khớp và các vấn đề khác. Lá thường xuân có chứa chất chống oxy hóa, bao gồm polyphenol, cũng như các hợp chất chống viêm.

Thường xuân hoạt động bằng cách làm loãng chất nhầy, giảm viêm trong phổi và đường thở, chống lại stress oxy hóa và tăng cường lưu thông không khí. Chúng ta có thể dùng nó ở dạng xi-rô, chiết xuất hoặc viên nang, hoặc chúng ta có thể pha trà thảo dược với lá (tốt nhất nên tham khảo ý kiến chuyên gia về liều lượng dùng).

Cây thường xuân là cây trồng trong nhà tốt, vì nó có khả năng giúp thanh lọc không khí trong nhà chúng ta. Tuy nhiên, cây thường xuân có thể gây viêm da ở một số người có làn da nhạy cảm, vì vậy hãy tránh chạm vào nó quá nhiều.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)