TÌM HIỂU ÔN PHÁP VÀ THANH PHÁP
Ôn pháp và thanh pháp là 2 phép chữa bệnh trái ngược nhau, một phép dùng thuốc làm ấm nóng để chữa các chứng hàn, một phép dùng thuốc mát lạnh để chữa các chứng nhiệt. Vậy 2 phương pháp này thường dùng trong điều trị bệnh gì? Cùng nhà thuốc Thọ Xuân Đường tìm hiểu về 2 phương pháp điều trị này.
1. Ôn pháp
• Khái niệm
Ôn pháp là phương pháp chữa bệnh sử dụng các thuốc ấm nóng để chữa các chứng bệnh hư hàn thuộc lý trong cơ thể. Phương pháp này không chữa các chứng biểu hàn.
• Ứng dụng lâm sàng của ôn pháp
- Các chứng bệnh gây ra do Tỳ vị hư hàn
Thường gặp: đau dạ dày, viêm đại tràng, tiêu chảy mạn tính, rối loạn tiêu hóa do tỳ vị hư hàn.
Chứng trạng: Người sợ lạnh, tay chân lạnh, đau bụng, chậm tiêu, ỉa chảy, nôn mửa, mạch trầm nhược, nhu hoãn.
Pháp trị: ôn trung trừ hàn
Phương thuốc: Lý trung hòa gồm Đảng sâm, Can khương, Bạch truật, Cam thảo
- Các chứng bệnh do tỳ thận dương hư
Thường gặp ở bệnh ỉa chảy người già, viêm thận mạn tính gây phù thũng.
Chứng trạng: người lạnh, tay chân lạnh, tiêu chảy lưng lạnh, mỏi gối, phù thũng, mạch trầm nhược.
Pháp trị: ôn thận tf dương
Phương thuốc: Chân vũ thang (Phụ tử, Bạch linh, Bạch truật, Sinh khương) hoặc bài Tứ thần hoàn (Phá cố chỉ, Ngũ vị tử, Nhục đậu khấu, Ngô thù du, Sinh khương, Đại táo)
- Các chứng thoát dương, vong dương
Thường gặp chứng trụy mạch, choáng do mất máu, mất nước, điện giải.
Chứng trạng: người lạnh, tay chân quyết lạnh, ỉa chảy, ra mồ hôi dầm dề, mệt mỏi, tinh thần không tinh tảo, mạch vi muốn tuyệt.
Pháp chữa: hồi dương cứu nghịch
Phương chữa: Tứ nghịch thang (Phụ tử, Can khương, Cam thảo)
• Lưu ý khi dùng
- Không dùng cho người âm hư, huyết hư do thiếu tân dịch
- Không dùng cho người có chứng nhiệt gây chảy máu
- Không dùng cho trường hợp chân nhiệt giả hàn (trụy mạch ngoại biên do nhiễm trùng nhiễm độc)
2. Thanh pháp
• Khái niệm
Thanh pháp là phương pháp chữa bệnh sử dụng các thuốc có tính mát, lạnh để chữa các chứng bệnh nhiệt hoặc cơ thể ở tình trạng dị ứng nhiễm trùng
• Ứng dụng lâm sàng của thanh pháp
- Chứng hỏa độc gây bệnh
Thường gặp trong sốt cao gây mất tân dịch, chứng dương minh kinh chứng, chứng ôn bệnh thuộc khí phận
Chứng trạng: người phát sốt, không sợ lạnh, sợ nóng, ra mồ hôi, khát nước, rêu lưỡi vàng khô, mạch hồng đại
Pháp trị: thanh nhiệt tả hỏa
Phương trị: Bạch hổ thang(Thạch cao, Tri mẫu, Cam thảo, ngạnh mễ)
- Các chứng bệnh do huyết nhiệt gây ra
Thường gặp ở tình trạng dị ứng nhiễm trùng, ôn bệnh thuộc phần dinh huyết
Chứng trạng: sốt nhiều khát nước, lưỡi đỏ giáng, ngủ không yên, nói mê, bứt rứt có khi hôn mê. Hoặc do nhiễm độc làm thành mạch bị rối loạn gây chảy máu…
Pháp trị: thanh nhiệt lương huyết
Phương trị: Thanh dinh thang
- Các chứng bệnh do nhiệt gây ra
Thường gặp trong mụn nhọt, viêm phế quản, viêm tuyến vú, các viêm nhiễm đường sinh dục, tiết niệu, viêm gan, viêm túi mật, lỵ trực trùng và các bệnh ngoài da ghẻ lở nhiễm trùng
Pháp trị: Thanh nhiệt giải độc, thanh nhiệt trừ thấp
Thuốc sử dụng: Kim ngân hoa, Bồ công anh, Liên kiều, Ngư tinh thảo, Khổ sâm, Sinh địa, Hoàng liên, Hoàng bá, Hoàng cầm, Mạch môn…
- Các chứng bệnh do thử nhiệt
Thường gặp trong các chứng sốt, say nắng mùa hè do thử nhiệt gây ra
Pháp chữa: thanh nhiệt giải thử
Thuốc dùng: lá sen, khổ qua, tây qua
Khi sử dụng thanh pháp cần thận trọng trong các trường hợp suy nhược cơ thể, ỉa chảy kéo dài do tỳ hư, ăn kém, thiếu màu. Khi sử dụng thanh pháp và ôn pháp cần chú ý phân biệt các trường hợp chân nhiệt giả hàn và chân hàn giả nhiệt đẻ tránh dùng sai thuốc.
.gif)
