Kombucha là gì?

Kombucha là một loại đồ uống lên men có nguồn gốc từ trà, thường là trà đen hoặc trà xanh– và đường, được lên men nhờ một cộng đồng vi sinh vật có lợi gồm vi khuẩn và nấm men, gọi chung là SCOBY (Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast). Trong quá trình lên men kéo dài từ 7 - 14 ngày (hoặc hơn), vi sinh vật sẽ tiêu thụ đường, sản sinh ra các axit hữu cơ, enzym, một lượng nhỏ cồn, cùng các hợp chất có lợi cho sức khỏe như acid glucuronic, acid acetic và vitamin nhóm B.

Kombucha có chứa cồn không?

Có, nhưng ở mức rất thấp. Vì kombucha là sản phẩm lên men tự nhiên, nên luôn tồn tại một lượng cồn nhỏ trong đó, thường dao động từ 0,2% - 0,5% thể tích, tùy thuộc vào cách ủ và thời gian lên men. Các sản phẩm kombucha thương mại tuân thủ quy định về đồ uống không cồn (dưới 0,5% alc/vol) và do đó thường được ghi nhãn là “không chứa cồn” (non-alcoholic). Tuy nhiên, ở một số loại kombucha ủ lâu hoặc làm tại nhà, nồng độ cồn có thể vượt ngưỡng này.

Với những người nhạy cảm với cồn, phụ nữ mang thai, người nghiện rượu hồi phục hoặc người theo tín ngưỡng không dùng cồn, cần cân nhắc kỹ khi sử dụng.

Kombucha có chứa caffeine không?

Do kombucha được làm từ trà, vốn có chứa caffeine nên nó có chứa một lượng caffeine nhất định. Tuy nhiên, quá trình lên men và pha loãng giúp hàm lượng caffeine trong kombucha thấp hơn nhiều so với trà gốc ban đầu.

Ví dụ: 240 ml kombucha có thể chứa từ 10 – 25mg caffeine (tùy loại trà gốc), trong khi cùng lượng cà phê có thể chứa hơn 90mg.

Nếu đang hạn chế caffeine (do lo âu, mất ngủ hoặc đang mang thai), hãy ưu tiên kombucha làm từ trà thảo mộc không caffeine hoặc dùng loại có ghi “decaffeinated”.

Kombucha có tác dụng gì với cơ thể?

Nhiều nghiên cứu sơ bộ và bằng chứng thực nghiệm đã chỉ ra rằng, kombucha có thể mang lại những lợi ích sức khỏe như sau:

• Hỗ trợ sức khỏe đường ruột: Nhờ chứa các lợi khuẩn probiotic tự nhiên, kombucha có thể giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa nhẹ.
• Tăng cường miễn dịch: Hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh gắn liền với hệ miễn dịch vững vàng. Một số axit hữu cơ và chất chống oxy hóa trong kombucha còn giúp giảm viêm.
• Thải độc tự nhiên: Acid glucuronic trong kombucha được cho là có khả năng liên kết với các độc tố trong gan để đào thải ra khỏi cơ thể.
• Cải thiện tinh thần: Một số người dùng báo cáo cảm giác nhẹ nhõm, sảng khoái và tâm trạng được cải thiện khi dùng kombucha đều đặn, có thể nhờ ảnh hưởng tích cực lên hệ trục ruột – não.
• Giảm nguy cơ một số bệnh mãn tính: Các chất chống oxy hóa có trong kombucha có thể giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do, giảm nguy cơ bệnh tim mạch hoặc viêm mạn tính.

Lưu ý: Những tác dụng trên vẫn đang được nghiên cứu thêm để xác thực bằng các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn.

Uống kombucha mỗi ngày có an toàn không?

Với đa số người khỏe mạnh, uống kombucha mỗi ngày với lượng vừa phải (khoảng 120 – 240 ml/ngày) thường được xem là an toàn và có lợi. Tuy nhiên:

• Tiêu thụ quá nhiều (trên 500 ml/ngày) có thể gây khó tiêu, đầy hơi, trào ngược axit, tiêu chảy nhẹ hoặc mòn men răng do độ axit.
• Kombucha có thể chứa đường (tùy loại), caffeine và cồn, nếu dùng quá nhiều có thể phản tác dụng, nhất là với người có bệnh lý nền.
• Nếu mới bắt đầu, hãy bắt đầu từ lượng nhỏ (khoảng 60ml/ngày) và quan sát cơ thể phản ứng ra sao.

Ai không nên uống kombucha?

Không phải ai cũng phù hợp để dùng kombucha. Những nhóm người dưới đây nên thận trọng hoặc tránh hoàn toàn:

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú: Do lo ngại về cồn, caffeine và vi khuẩn chưa được kiểm soát hoàn toàn trong kombucha thủ công.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Như bệnh nhân HIV/AIDS, đang hóa trị hoặc ghép tạng dễ bị nhiễm khuẩn từ kombucha lên men không đảm bảo.
• Người mắc các bệnh tiêu hóa mãn tính: Như hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm đại tràng, trào ngược nặng, kombucha có thể làm nặng thêm triệu chứng.
• Người bị tiểu đường: Kombucha có thể chứa đường và ảnh hưởng đến đường huyết.
• Người nhạy cảm với cồn hoặc đang hồi phục cai nghiện: Nồng độ cồn tuy thấp, nhưng vẫn có thể ảnh hưởng đến tâm thần hoặc gây tái nghiện ở một số người.

Kết luận

Kombucha là một loại thức uống lên men thú vị, được yêu thích vì hương vị sảng khoái và tiềm năng hỗ trợ sức khỏe. Tuy nhiên, nó không phải là “thuốc chữa bệnh”, và cần được sử dụng vừa phải, đúng đối tượng và đúng cách. Nếu chúng ta có bệnh lý nền hoặc đang mang thai, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng kombucha thường xuyên.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)