Sự thật về tiền mãn kinh

Thời gian trung bình của tiền mãn kinh là 4 năm, dao động từ khoảng 4 tháng đến 10 năm. Ngược lại, thời gian trung bình của mãn kinh là 2,5 đến 3 năm nhưng đôi khi lên đến 10 năm.

Trung bình, phụ nữ chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh ở độ tuổi khoảng 51.

Khoảng 1% phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh từ tiền mãn kinh trước tuổi 40. Một số phụ nữ không chuyển hoàn toàn từ tiền mãn kinh sang mãn kinh (họ vẫn có kinh nguyệt không đều) cho đến năm 60 tuổi.

Phụ nữ hút thuốc có xu hướng trải qua thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh sớm hơn những người không hút thuốc. Việc cắt bỏ tử cung cũng khiến thời kỳ tiền mãn kinh/ mãn kinh sớm hơn, cũng như việc điều trị ung thư.

Các vấn đề về giấc ngủ bình thường, bốc hỏa và thay đổi tâm trạng là những triệu chứng tiền mãn kinh phổ biến nhất. Khoảng 75% phụ nữ bị bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm vào một thời điểm nào đó trong thời kỳ tiền mãn kinh.

Khó ngủ ảnh hưởng đến khoảng 30% phụ nữ trong thời kỳ tiền mãn kinh. Khó ngủ là một trong những dấu hiệu sớm nhất của sự thay đổi hormone và có thể bắt đầu vào cuối những năm 30.

Tiền mãn kinh là giai đoạn có nguy cơ cao mắc các rối loạn tâm trạng, bao gồm lo âu, mất ngủ và trầm cảm.

Phụ nữ tiền mãn kinh vẫn có thể mang thai vì trung bình phải mất khoảng thời gian từ 5 đến 10 năm kể từ khi chức năng buồng trứng bắt đầu suy giảm cho đến khi hết kinh hoàn toàn khi mãn kinh.

Nghiên cứu chưa chỉ ra bất kỳ mối liên hệ nào giữa độ tuổi mãn kinh tự nhiên và việc sử dụng thuốc tránh thai đường uống trong quá khứ, tình trạng kinh tế xã hội hoặc hôn nhân, chủng tộc hoặc độ tuổi bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ.

Tiền mãn kinh so với mãn kinh

Nếu chúng ta vẫn có kinh nguyệt (kể cả khi rất không đều) và do đó chu kỳ kinh nguyệt chưa kết thúc hoàn toàn, thì chúng ta vẫn chưa mãn kinh. Tiền mãn kinh sẽ kéo dài cho đến khi không có kinh nguyệt trong 12 tháng.

Giai đoạn giữa của tiền mãn kinh và mãn kinh vẫn là tiền mãn kinh. Tiền mãn kinh kết thúc khi phụ nữ không có kinh nguyệt trong 12 tháng.

Các triệu chứng của thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh khá giống nhau, nhưng chúng thường dễ nhận thấy và xuất hiện thường xuyên hơn trong thời kỳ mãn kinh.

Các triệu chứng mãn kinh thường bao gồm bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm tái phát, tăng cân, thay đổi mô vú, khô âm đạo, khô da, tóc mỏng và đôi khi thay đổi tâm trạng hoặc giấc ngủ của phụ nữ.

Một cách để biết chúng ta sắp mãn kinh và kết thúc thời kỳ tiền mãn kinh là nhờ bác sĩ phụ khoa kiểm tra mô âm đạo của chúng ta. Những người có ít estrogen hơn đang trong thời kỳ mãn kinh có mô âm đạo mỏng hơn, nhạt màu hơn, khô hơn và phẳng hơn.

Độ tuổi mãn kinh của chúng ta phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tiền sử bệnh tật, tiền sử gia đình và số lượng trứng còn lại trong buồng trứng.

Lối sống của chúng ta cũng có thể đẩy nhanh thời kỳ mãn kinh và làm cho các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Chế độ ăn uống kém, lối sống ít vận động, hút thuốc, bệnh mãn tính, độc tố và thiếu hụt chất dinh dưỡng đều có thể góp phần gây mất cân bằng nội tiết tố và tiền mãn kinh/ mãn kinh sớm hơn.

Điều trị thông thường

Các phương pháp điều trị thông thường phổ biến nhất để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh hoặc tiền mãn kinh bao gồm:

• Liệu pháp thay thế hormone.
• Kem progesterone.

Lý do một số phụ nữ tìm đến các phương pháp điều trị này là vì chúng có thể giúp mô phỏng hoặc thay thế một số hormone sinh sản đang suy giảm (như estrogen hoặc progesterone) và do đó làm giảm một số triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.

Thật không may, những phương pháp điều trị này cũng gây ra rủi ro. Các nghiên cứu cho thấy việc sử dụng liệu pháp thay thế hormone có thể làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh nghiêm trọng ở phụ nữ, bao gồm:

• Ung thư vú.
• Bệnh tim.
• Đột quỵ.
• Các cục máu đông.
• Tiểu không tự chủ.
• Suy giảm trí nhớ và mất trí nhớ.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng những rủi ro này không đáng kể về mặt thống kê và liệu pháp thay thế hormone đáng để theo đuổi ngay khi các triệu chứng mãn kinh bắt đầu xuất hiện. Mục đích của liệu pháp thay thế hormone là khôi phục mức hormone nữ, có thể mang lại sự giải thoát các triệu chứng tiêu cực.

Biện pháp tự nhiên giúp giảm các triệu chứng tiền mãn kinh

Chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn uống bổ dưỡng, nguyên chất đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hấp thụ các chất dinh dưỡng thiết yếu, giúp cơ thể thích nghi với sự thay đổi hormone, kiểm soát cân nặng và giảm lượng calo rỗng nạp vào.

Thực phẩm hữu ích nhất trong thời kỳ mãn kinh bao gồm trái cây và rau hữu cơ, thực phẩm giàu chất xơ như các loại hạt dinh dưỡng, thực phẩm giàu omega-3, men vi sinh, protein sạch và nạc như cá hoặc thịt từ động vật ăn cỏ, chất béo lành mạnh như dầu ô liu và dầu dừa, và thực phẩm cung cấp phytoestrogen tự nhiên, bao gồm hạt lanh và đậu nành lên men.

Đặc biệt, các loại rau họ cải như bông cải xanh, bắp cải và cải xoăn có chứa indole-3-carbinol, có tác dụng giúp cân bằng nồng độ estrogen tự nhiên.

Chất xơ rất quan trọng đối với sức khỏe tim mạch và tiêu hóa, cũng như duy trì cân nặng khỏe mạnh. Một số nghiên cứu thậm chí còn phát hiện ra rằng chế độ ăn nhiều chất xơ hơn có thể giúp cân bằng sản xuất estrogen.

Các nghiên cứu cho thấy việc thường xuyên tiêu thụ omega-3 giúp thúc đẩy sản xuất hormone và có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề mãn kinh, loãng xương sau mãn kinh, biến chứng tim, trầm cảm và ung thư vú.

Trong thời kỳ tiền mãn kinh, một số nghiên cứu cho thấy nên bắt đầu tăng lượng phytoestrogen để chống lại tác động của tình trạng mất cân bằng nội tiết tố mà phụ nữ bắt đầu gặp phải. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng chế độ ăn giàu phytoestrogen có thể làm giảm đáng kể tình trạng bốc hỏa ở phụ nữ trong thời kỳ tiền mãn kinh.

Một lợi ích khác mà phytoestrogen có thể mang lại cho phụ nữ mãn kinh hoặc sau mãn kinh là làm giảm tình trạng mất xương, dẫn đến mật độ xương cao hơn và ít gãy xương hơn khi được dùng theo liều lượng cụ thể cùng với vitamin D. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng phytoestrogen cải thiện sức khỏe tim mạch, đặc biệt là ở phụ nữ sau mãn kinh.

Và đừng quên nước. Cố gắng uống 8 cốc nước mỗi ngày để giúp thay thế lượng chất lỏng bị mất do bốc hỏa và giảm đầy hơi.

Tập thể dục

Duy trì thói quen tập thể dục bao gồm các bài tập aerobic và rèn luyện sức mạnh ít nhất 3 lần hoặc nhiều hơn mỗi tuần có thể giúp cải thiện cân nặng, chất lượng giấc ngủ, chứng mất ngủ hoặc các triệu chứng trầm cảm, mật độ xương, khối lượng cơ và tình trạng viêm.

Ngay cả khi trước đây chúng ta không vận động nhiều thì cũng không bao giờ là quá muộn để bắt đầu tận hưởng lợi ích của việc tập thể dục.

Thực phẩm bổ sung và phương pháp điều trị bằng thảo dược

Các chất bổ sung và thảo dược cho thời kỳ mãn kinh có thể giúp làm giảm một số triệu chứng của thời kỳ tiền mãn kinh (như lo lắng, mệt mỏi, bốc hỏa và các vấn đề liên quan đến giấc ngủ) bao gồm axit béo omega-3, thảo dược thích nghi như nhân sâm, rễ mao lương, cỏ ba lá đỏ, lá mâm xôi, cây trinh nữ và cây ban  u.

Ví dụ, các nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng mao lương để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh, đặc biệt là bốc hỏa. Mặc dù các phát hiện còn chưa thống nhất, nhiều người cảm thấy không có nhiều nghi ngờ rằng cây mao lương là một phương thuốc tự nhiên để giảm bớt tình trạng mãn kinh.

Một số đánh giá và nghiên cứu có hệ thống đã phát hiện ra rằng việc sử dụng thường xuyên thường làm giảm số lượng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng tiêu cực thường xảy ra ở những phụ nữ gặp vấn đề về hormone.

Vitex (chasteberry) thường được kết hợp với các loại thảo mộc khác, chẳng hạn như mao lương hoặc đương quy, để có lợi ích tối đa. Một nghiên cứu được công bố trên Gynecological Endocrinology phát hiện ra rằng một loại thực phẩm bổ sung thảo dược có chứa chasteberry có tác dụng làm giảm cơn bốc hỏa và rối loạn giấc ngủ ở phụ nữ tiền và sau mãn kinh một cách an toàn và hiệu quả.

Một nghiên cứu khác phát hiện ra rằng một loại thực phẩm bổ sung có chứa vitex như một thành phần chính có thể làm giảm các triệu chứng mãn kinh từ trung bình đến nặng.

Công dụng của cây ban  u bao gồm việc được thử nghiệm như một loại thuốc thảo dược giúp làm giảm các triệu chứng về tâm lý và thực vật của thời kỳ mãn kinh.

Một nghiên cứu được công bố trên Advance in Therapy và được thực hiện tại Berlin đã điều tra 12 tuần điều trị bằng cây ban  u. Trong nghiên cứu này, 111 phụ nữ, tuổi từ 43 đến 65, uống một viên 900mg 3 lần mỗi ngày. Tất cả những người tham gia đều gặp phải các triệu chứng đặc trưng của tình trạng tiền mãn kinh và mãn kinh.

Sự cải thiện đáng kể về các triệu chứng tâm lý và tâm lý đã được quan sát thấy, và các khiếu nại mãn kinh đã giảm hoặc biến mất hoàn toàn ở 76% phụ nữ. Ngoài ra, sức khỏe tình dục cũng được cải thiện sau khi điều trị.

Các chất bổ sung khác có thể giúp ích bao gồm nấm linh chi và vitamin D3.

Nghiên cứu cho thấy nấm linh chi có thể giúp kiểm soát nhiều triệu chứng mãn kinh xảy ra trong thời kỳ tiền mãn kinh, trong khi vitamin D3 có thể giúp ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt thường gặp ở phụ nữ đang trải qua những thay đổi về nội tiết tố.

Y học cổ truyền dựa vào khám bệnh (tứ chẩn) để xác định chứng, thể bệnh của mỗi người có thể đưa ra pháp điều trị và phương thuốc, phương huyệt phù hợp để giúp cải thiện các vấn đề của phụ nữ tiền mãn kinh.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ rất quan trọng để phục hồi năng lượng, cân bằng hormone, kiểm soát mức cortisol và giảm lo âu hoặc trầm cảm. Nên ngủ từ 7 - 9 tiếng mỗi đêm.

Nếu chúng ta gặp vấn đề về giấc ngủ (giống như nhiều phụ nữ tiền mãn kinh khác), hãy thử sử dụng các loại tinh dầu cân bằng hormone như hoa oải hương, đọc hoặc viết nhật ký, uống viên bổ sung magie, ngâm muối Epsom trong bồn nước ấm trước khi đi ngủ, giảm nhiệt độ phòng và thực hành các bài tập kết hợp giữa tâm trí và cơ thể như yoga và thiền.

Thực hành giảm căng thẳng

Vì các vấn đề về giấc ngủ, lo lắng, mệt mỏi và trầm cảm có xu hướng tăng lên trong quá trình chuyển sang thời kỳ mãn kinh, nên điều quan trọng là phải kiểm soát căng thẳng tốt nhất có thể. Các cách để làm điều này bao gồm các biện pháp giảm căng thẳng tự nhiên như tập thể dục, dành thời gian ở ngoài trời, thiền hoặc cầu nguyện, tìm kiếm sự hỗ trợ xã hội, tham gia một mục đích hữu ích hoặc làm tình nguyện, đọc một cái gì đó truyền cảm hứng và nâng cao tinh thần, và làm một cái gì đó sáng tạo.

Liệu pháp cạo gió

Cạo gió (gua sha) là một liệu pháp của y học cổ truyền sử dụng một công cụ để chà xát hoặc cạo bề mặt da theo những đường dài. Một nghiên cứu đã nghiên cứu cạo gió như một phương pháp chữa trị tiềm năng cho thời kỳ tiền mãn kinh và thấy rằng nó có hiệu quả cũng như an toàn trong việc giúp làm giảm các triệu chứng, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống.

Các biện pháp phòng ngừa

Điều quan trọng là phải gặp bác sĩ chuyên khoa hoặc tham khảo ý kiến ​​bác sĩ, ngay cả về các biện pháp khắc phục tự nhiên cho các triệu chứng tiền mãn kinh, nếu chúng ta thuộc một trong những trường hợp sau:

• Đã trải qua 6 tháng hoặc hơn mà không có dấu hiệu chảy máu hoặc chu kỳ kinh nguyệt nhưng sau đó lại ra máu. Mặc dù hiếm gặp, nhưng đôi khi đây có thể là dấu hiệu của các tình trạng nghiêm trọng khác cần được kiểm tra, bao gồm ung thư tử cung hoặc tăng sản niêm mạc tử cung.
• Có tiền sử ung thư vú, ung thư buồng trứng, lạc nội mạc tử cung hoặc cục máu đông. Nếu có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý này, chúng ta cũng nên theo dõi chặt chẽ.
• Đã cắt bỏ tử cung, rối loạn chức năng buồng trứng hoặc các vấn đề nghiêm trọng khác liên quan đến sức khỏe sinh sản.
• Đã từng gặp phải tác dụng phụ khi dùng thuốc thay thế hormone, thuốc tránh thai hoặc phương pháp điều trị bằng thảo dược trong quá khứ.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)