Nghệ là một loại gia vị châu Á có nguồn gốc từ cây nghệ Curcuma longa, một phần của họ gừng Zingiberaceae. Nó chứa curcumin, một sắc tố tự nhiên tạo nên màu vàng cho nghệ.

Nghệ được phát hiện có cả đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. Cả nghệ và curcumin đều được cho là có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều tình trạng viêm, bao gồm viêm xương khớp, dị ứng theo mùa và nhiễm trùng đường hô hấp (phổi). Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nghệ có thể giúp cải thiện các tình trạng sức khỏe như trầm cảm, tăng lipid máu (mức mỡ trong máu cao) và bệnh Alzheimer.

Bạn có thể dùng nghệ như một loại gia vị hoặc trà hoặc dùng như một chất bổ sung. Nhìn chung, chất bổ sung nghệ được dung nạp tốt ở liều lượng từ 4.000-8.000 mg mỗi ngày. Tuy nhiên, có một số tác dụng phụ và rủi ro liên quan đến việc bổ sung nghệ, bao gồm rối loạn tiêu hóa, làm loãng máu và bệnh gan.

Rối loạn tiêu hóa

Tác dụng phụ phổ biến nhất do nghệ gây ra liên quan đến rối loạn dạ dày hoặc hệ tiêu hóa. Những tác dụng phụ đường tiêu hóa này phổ biến hơn khi dùng liều nghệ cao hơn.

Tác dụng phụ về tiêu hóa có thể phổ biến vì đường tiêu hóa hấp thụ nghệ kém.

Các ví dụ về tác dụng phụ đường tiêu hóa được báo cáo bao gồm:

• Chướng bụng.
• Táo bón.
• Chứng khó tiêu.
• Tiêu chảy.
• Đầy hơi.
• Buồn nôn hoặc nôn.
• Trào ngược axit (khi axit dạ dày chảy vào cổ họng hoặc ngực) hoặc ợ nóng.
• Phân vàng.

Dùng nghệ cùng với thức ăn có thể giúp hạn chế số lượng tác dụng phụ liên quan đến đường tiêu hóa.

Phát ban da

Các sản phẩm bôi ngoài da (bôi trực tiếp lên da) có chứa nghệ hoặc curcumin đã được chứng minh là có thể gây phát ban da trong một số trường hợp. Một số nghiên cứu đã báo cáo rằng có người bị phát ban sau khi thoa nghệ lên da hoặc da đầu.

Những người vốn đã bị dị ứng với các loại cây thuộc chi Curcuma có nhiều khả năng bị dị ứng với nghệ (gia vị) hoặc bất kỳ thành phần nào của nghệ hơn những người khác. Nếu bạn thấy phát ban sau khi sử dụng sản phẩm nghệ, hãy ngừng sử dụng sản phẩm ngay lập tức và trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe.

Tăng nguy cơ chảy máu, thiếu máu

Nghệ được cho là có đặc tính làm loãng máu. Loại gia vị này được cho là có thể chặn trực tiếp đường dẫn truyền tín hiệu canxi, cần thiết để hình thành cục máu đông và bình thường hóa lưu lượng máu trong cơ thể. Những người mắc chứng rối loạn chảy máu, chẳng hạn như bệnh máu khó đông (một tình trạng mà máu không đông đúng cách), nên thận trọng khi sử dụng nghệ và thực phẩm bổ sung nghệ trong chế độ ăn uống hoặc cân nhắc tránh sử dụng chúng. Điều này bao gồm những người dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung có thể làm loãng máu, chẳng hạn như warfarin (Coumadin), aspirin, clopidogrel (Plavix) và bạch quả.Tác dụng phụ chảy máu có thể bao gồm dễ bị bầm tím, chảy máu bất thường (chảy máu mũi, chảy máu nướu răng) và có máu trong phân hoặc nước tiểu. Nếu bạn bị rối loạn chảy máu hoặc đang dùng thuốc có ảnh hưởng đến máu, hãy trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe trước khi bắt đầu dùng thực phẩm bổ sung nghệ.

Curcumin có thể làm trung gian cho việc giảm các tiểu đơn vị H và L của ferritin tế bào gan, tăng biểu hiện thụ thể transferrin 1 và ức chế tổng hợp hepcidin toàn thân. Do đó, curcumin có thể có đặc tính tương tự như chất tạo phức sắt, gây ra tình trạng suy sắt. Nên thận trọng khi sử dụng curcumin liều cao ở những bệnh nhân bị thiếu sắt dưới lâm sàng, thiếu máu mãn tính và thiếu máu tiêu thụ do tải lượng khối u ác tính quá mức.

Giảm lượng đường trong máu

Nghệ có thể làm giảm lượng đường trong máu (glucose), đặc biệt là ở những người có tiền sử bệnh tiểu đường loại 2. Nghiên cứu cho thấy nghệ có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu bằng cách lấy glucose từ máu và chuyển đến cơ xương để sử dụng làm năng lượng. Điều này cải thiện tình trạng kháng insulin bằng cách điều chỉnh lượng insulin cần thiết trong cơ thể để kiểm soát lượng đường trong máu cao.

Tác dụng này của nghệ có thể hữu ích với một số người, nhưng lại nguy hiểm với những người kiểm soát lượng đường trong máu bình thường hoặc những người đang dùng thuốc có tác dụng hạ đường huyết.

Đối với những người đang dùng thuốc ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, như insulin hoặc các loại thuốc trị tiểu đường khác, tác dụng hạ đường huyết của nghệ có thể khiến lượng đường trong máu giảm xuống quá thấp.

Các dấu hiệu và triệu chứng của lượng đường trong máu thấp bao gồm nhịp tim nhanh, bồn chồn, đau đầu và thay đổi trạng thái tinh thần.

Tổn thương gan

Tác dụng phụ nghiêm trọng nhất được báo cáo với nghệ là tổn thương gan. Các nghiên cứu báo cáo tổn thương gan với nghệ lưu ý rằng tác dụng phụ này xảy ra với liều cao curcumin, hoặc từ 250-1.800 mg mỗi ngày.

Ví dụ về tổn thương gan bao gồm viêm gan, ứ mật (khi dòng mật từ gan ngừng hoặc chậm lại) và tổn thương tế bào gan. Các triệu chứng phổ biến của tổn thương gan bao gồm vàng da (màu vàng ở lòng trắng mắt và da), đau bụng, buồn nôn và nước tiểu sẫm màu.

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy ngừng dùng nghệ và trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn ngay lập tức. Việc ngừng dùng thực phẩm bổ sung nghệ sẽ giúp giải quyết bất kỳ tổn thương gan nào gây ra. Tuy nhiên, nếu tổn thương nghiêm trọng, có thể cần phải điều trị bổ sung.

Nguy cơ sỏi thận ở những người dễ mắc bệnh

Bài tiết oxalat qua nước tiểu trên 40 mg/24 giờ được gọi là tăng oxalat niệu, đây là một trong những nguy cơ chính của sỏi thận. Hàm lượng oxalat trong nước tiểu phụ thuộc vào quá trình tổng hợp nội sinh và hấp thụ oxalat ngoại sinh. Tỷ lệ hấp thụ oxalat trong các loại thực phẩm khác nhau là khác nhau, khoảng 2–15% và độ hòa tan của oxalat càng cao thì tỷ lệ hấp thụ càng cao. Một nghiên cứu cho thấy liều bổ sung nghệ (91% oxalat hòa tan) trong 4 tuần tương đương với oxalat 55 mg/ngày. Trong sỏi thận, tỷ lệ tổng hợp oxalat nội sinh tăng lên và oxalat ngoại sinh được hấp thụ nhiều hơn. Do đó, tiêu thụ quá nhiều nghệ có thể làm tăng nồng độ oxalat trong nước tiểu, cũng như nguy cơ hình thành sỏi thận ở những người dễ mắc bệnh.

Dùng bao nhiêu nghệ là quá nhiều?

Uống nghệ tươi hay dùng tinh bột nghệ cũng cần đủ liều lượng, dùng nhiều quá cũng không tốt. Theo các chuyên gia, một người trưởng thành có thể dùng 500 - 2.000 mg nghệ mỗi ngày. Nếu dùng ở dạng chiết suất, nồng độ curcumin cao hơn nhiều nên cần giảm lượng. Cụ thể, trong 2.000 – 2.500mg nghệ thô có chứa khoảng 60 – 100 mg curcumin. Nhưng trong 2.000 – 2.500mg chiết xuất nghệ có thể chứa 1.900 – 2.375 mg curcumin.

Theo WHO, người trưởng thành có thể dùng 3mg nghệ/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày. Những đối tượng khác nhau cũng có thể tham khảo liều dùng gợi ý như dưới đây:

Người bị viêm xương khớp dùng 500mg chiết xuất nghệ mỗi ngày, chia làm 2 lần và dùng liên tục trong 2 - 3 tháng.
Người có mức cholesterol trong máu cao dùng 700mg chiết xuất nghệ mỗi ngày chia thành 2 lần, dùng liền trong 3 tháng.
Người bị ngứa da dùng 500mg nghệ, mỗi ngày 3 lần và dùng liền trong 3 tháng.Điều này bao gồm lượng gia vị nghệ được thêm vào thực phẩm cũng như các chất bổ sung nghệ. Tuy nhiên, cần nhiều nghiên cứu hơn để xác định liều lượng nghệ hiệu quả và an toàn nhất.

Hãy tìm những sản phẩm liệt kê hàm lượng curcumin thực tế trong chất bổ sung để có kết quả tốt nhất.

Nên uống nghệ vào thời điểm nào?

Thời điểm tốt nhất để dùng nghệ là ngay trước hoặc sau bữa ăn chính hoặc bữa ăn nhẹ lớn. Thực phẩm béo, chẳng hạn như trứng, dầu thực vật (như dầu dừa, dầu ô liu), là tốt nhất để kết hợp với nghệ. Các thực phẩm béo này có chứa lecithin giúp cơ thể hấp thụ nghệ tốt hơn. Bên cạnh đó, để hấp thụ nghệ tối ưu, nên dùng cùng hạt tiêu đen. Hạt tiêu đen chứa một hợp chất hóa học gọi là piperine, giúp cơ thể hấp thụ curcumin nhiều hơn gấp ba lần…

Chia liều nghệ hàng ngày thành hai lần uống, tốt nhất cách nhau 8 - 12 giờ. Điều này sẽ giúp tăng khả năng hấp thụ và giữ cho nồng độ nghệ ổn định trong cơ thể. Chia liều cũng có thể giúp giảm các tác dụng phụ có thể xảy ra.

Khi nào cần gặp bác sĩ chăm sóc sức khỏe

Nếu bạn quan tâm đến việc dùng nghệ, trước tiên hãy trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn. Họ sẽ giúp bạn xác định xem chất bổ sung này có an toàn cho bạn không và liệu nó có tương tác với bất kỳ tình trạng sức khỏe nào bạn mắc phải hoặc các loại thuốc bạn đang dùng hay không.

Nếu bạn đang dùng viên uống bổ sung nghệ và bắt đầu gặp phải bất kỳ tác dụng phụ nào được đề cập ở trên, hãy ngừng dùng viên uống bổ sung ngay lập tức và liên hệ với bác sĩ chăm sóc sức khỏe. Bác sĩ của bạn có thể đánh giá bạn, tiền sử bệnh và các triệu chứng bạn đang gặp phải để xác định nguyên nhân. Điều này có thể bao gồm việc hoàn thành một cuộc kiểm tra sức khỏe, yêu cầu một số xét nghiệm hoặc hoàn thành các xét nghiệm hình ảnh.

Nghệ là một loại gia vị có chứa curcumin, một sắc tố chống oxy hóa. Nghệ và curcumin có thể giúp điều trị một số tình trạng viêm, bao gồm viêm xương khớp, dị ứng theo mùa và nhiễm trùng đường hô hấp. Một số nghiên cứu cũng cho thấy nghệ có thể giúp cải thiện các tình trạng sức khỏe như trầm cảm, tăng lipid máu và bệnh Alzheimer. Nghệ có thể được tiêu thụ từ chế độ ăn uống hoặc dùng như một chất bổ sung. Nhìn chung, các chất bổ sung nghệ được dung nạp tốt ở liều lên đến 8.000 mg mỗi ngày. Các tác dụng phụ của việc bổ sung nghệ có thể bao gồm rối loạn tiêu hóa, lượng đường trong máu thấp, loãng máu và bệnh gan. Các sản phẩm bôi ngoài da có chứa nghệ có thể gây phát ban da. Nếu bạn quan tâm đến việc dùng nghệ và muốn biết thêm về các tác dụng phụ tiềm ẩn, hãy trao đổi với bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)