MỘT SỐ TÁC DỤNG DƯỢC LÝ CHÍNH CỦA CÚC GAI TÍM

Cúc gai tím (Echinacea purpurea) là loại thảo dược được sử dụng nhiều trong các sản phẩm bảo vệ sức khỏe. Nó là đối tượng được khoa học quan tâm và đã có những kết quả nghiên cứu về tác dụng sinh học như: kích thích miễn dịch, chống oxy hóa, chống viêm, gây độc tế bào ung thư…

Cúc gai tím chứa các dẫn xuất caffeic acid, chủ yếu là cichoric acid (1,23,1% trong hoa), caftaric acid và chlorogen acid; 0,0010,03% alkamide, chủ yếu là isomeric dodeca-2E, 4E, 8Z, 10E / Z-tetraenoic acid isobutylamide; polysaccharides hòa tan trong nước, bao gồm PS I (4-0-methylglucoronylarabinoxylan) và PS II (một rhamnoarabinogalactan có tính axit), fructans; 0,48% flavonoid thuộc loại quercetin và kaempferol (ví dụ: rutoside); 0,080,32% tinh dầu bao gồm sinh raol, sinh ra acetyl, pentadeca-8-en-2-one, axit palmitic và các loại khác.

•    Tác dụng với hệ miễn dịch

Cúc gai tím được biết đến nhiều nhất với tác dụng kích thích miễn dịch. Cúc hoa tím làm tăng số lượng tế bào bạch cầu và tế bào lách, giúp khả năng thực bào của bạch cầu hạt ở người được kích hoạt và nhiệt độ cơ thể tăng lên. Cúc hoa tím đã được nghiên cứu để kích thích hệ thống miễn dịch không đặc hiệu, liên quan đến sự gia tăng tổng thể thực bào bởi đại thực bào và bạch cầu hạt. Hoạt tính kích thích miễn dịch của cúc gai tím phần lớn là do các lipophilic amides (alkylamide), cũng như các dẫn xuất của caffeic acid phân cực (ví dụ, cichoric acid).

Trên các nghiên cứu in vitro và in vivo, chiết xuất cúc gai tím thể hiện rõ tác dụng điều hòa miễn dịch. 

Các nghiên cứu lâm sàng cũng được tiến hành để đánh giá tác dụng điều hòa miễn dịch, kết quả cho thấy người được sử dụng cúc gai tím giảm khả năng mắc các bệnh viêm nhiễm, cảm cúm. Đối với những bệnh nhân mắc cảm lạnh thông thường, sử dụng gai tím giúp giảm nhanh các triệu chứng bệnh.  

Suy giảm miễn dịch là một trong những tác dụng không mong muốn của hóa chất trong điều trị bệnh ung thư. Chiết xuất cúc gai tím được sử dụng để điều hòa miễn dịch cho bệnh nhân ung thư sử dụng hóa trị liệu.

Đối với trường hợp người bị mắc bệnh tự miễn không nên tự ý sử dụng cúc gai tím, cần có sự tư vấn của thầy thuốc.

•    Tác dụng chống oxy hóa

Trong chiết xuất lá Cúc gai tím có chứa đa dạng các hợp chất phylloxanthobilins, là các hợp chất có tác dụng chống oxy hóa, đây là hoạt tính đầy hứa hẹn của dược liệu này.

Polysaccharides của cúc gai tím (3 polysaccharides đã được chiết xuất và tinh chế được đặt tên là EPPS-1, EPPS-2 và EPPS-3) đã được chứng minh tính chống oxy hóa qua các nghiên cứu in vitro và in vivo, đặc biệt là EPPS-3. Do đó, EPPS-3 một thành phần có thể được dùng làm thành phần tuyệt vời cho ngành công nghiệp thực phẩm và phụ gia thức ăn chăn nuôi.

•    Tác dụng chống dị ứng, chống viêm

Chiết xuất rễ cây cúc gai tím được dùng để điều trị các phản ứng dị ứng và viêm qua trung gian tế bào mast. Người Mỹ bản địa đã sử dụng cúc gai tím để điều trị các tình trạng viêm khác nhau bao gồm viêm lợi, viêm họng, viêm da và rối loạn tiêu hóa. Ngày nay, có nhiều loại chế phẩm chứa dược liệu này được sử dụng để điều trị viêm nhiễm đường hô hấp trên.

Chiết xuất cúc gai tím đã được một nghiên cứu lâm sàng đánh giá tác dụng đối với bệnh viêm da cơ địa (2017). Chiết xuất cúc gai tím làm giảm các triệu chứng và tổn thương da, bởi tác dụng chống viêm mạnh và khôi phục hàng rào lipid biểu bì. Cúc gai tím rất có thể nó sẽ là một thành phần mới lạ, hữu ích cho các liệu pháp điều trị bệnh viêm da cơ địa. Dịch ép hoa tươi được dùng để bôi trực tiếp lên tổn thương da để kích thích chữa lành.

•    Tác dụng gây độc tế bào ung thư

Cichoric acid là hợp chất chính của Cúc gai tím. Cichoric acid có tác dụng ức chế tăng trưởng mạnh đối với các tế bào ung thư đại tràng, có thể là kết quả của hoạt động giảm tăng sinh và gây ra apoptosis tế bào. Cơ chế hoạt động chính xác trong việc ức chế ung thư của cúc gai tím vẫn cần phải được nghiên cứu sâu hơn trong tương lai.

Hơn 1500 công trình khoa học nghiên cứu trên thế giới về cúc gai tím đã được công bố. Những nghiên cứu mới trong những năm gần đây cũng đã khẳng định lại những tác dụng dược lý trên của cúc gai tím. Về cơ bản, đây là dược liệu an toàn đã được đánh giá không gây độc tính cấp và độc tính bán trường diễn trên thực nghiệm.

Bác sĩ: Nguyễn Thùy Ngân